ژئوپلیتیک تقلب غذایی: چگونه جهانی‌سازی، تجارت مواد غذایی جعلی را تقویت می‌کند

واحد بین الملل تلویزیون اینترنتی کشاورزپلاس: 

فیلیپو گراسی و دنیل دیویس به بررسی تهدید فزاینده‌  تقلب غذایی می‌پردازند؛ از محصولات تازه با برچسب‌های غلط تا رسوایی‌های گوشت و غذاهای دریایی. آن‌ها نمونه‌های واقعی، خطرات مصرف‌کننده و نقش ردیابی، مقررات و فناوری در حفاظت از زنجیره‌های تأمین جهانی را تحلیل می‌کنند.

تقلب غذایی، مسئله‌ای جهانی است
از محصولات تازه تا گوشت و غذاهای دریایی، تقلب غذایی مشکلی جهانی است که می‌تواند هر محصولی در زنجیره تأمین را تحت تأثیر قرار دهد. طبق گزارش مرکز تحقیقات مشترک کمیسیون اروپا (JRC)، در آوریل ۲۰۲۵ دست‌کم ۳۶ مورد بزرگ تقلب غذایی در جهان رخ داده که منجر به توقیف گسترده کالاها، تعطیلی کسب‌وکارها و حتی دستگیری‌ها شد.

به عنوان مثال، در ۶ آوریل ۲۰۲۵، «مقدار قابل توجهی از محصولات باغبانی غیرقابل ردیابی» در کاتانیا، ایتالیا توقیف شد، زیرا برچسب‌های آن‌ها برای فریب مصرف‌کنندگان نادرست بودند. این اقدام نتیجه تلاش چند تولیدکننده کوچک بود، نه یک تولیدکننده بزرگ.

روز بعد، یک رستوران چینی در مادرید اسپانیا به دلیل ارائه کبوتر به جای اردک تعطیل شد و در سردخانه آن گوشت‌های منجمد و غیرقابل ردیابی، از جمله خیار دریایی ممنوعه، یافت شد. چنین مواردی نشان می‌دهد که پیچیدگی زنجیره‌های تأمین جهانی چگونه امکان تقلب غذایی را فراهم می‌کند.

افزایش مقیاس تقلب غذایی و جهانی‌سازی
زنجیره‌های تأمین کنونی نتیجه جهانی‌سازی گسترده هستند. این روند امکان مصرف غذاهای متنوع در سراسر جهان را فراهم کرده، اما همزمان چالش‌هایی از جمله ردیابی، کنترل و پایداری ایجاد کرده است.

جهانی‌سازی باعث توسعه کشت یک‌نواخت و کشاورزی بزرگ‌مقیاس شده تا تقاضا را برآورده کند. این امر نگرانی‌هایی درباره کاهش تنوع زیستی، فرسایش خاک و وابستگی بیش از حد به چند محصول اساسی ایجاد کرده است. در حالی که جهانی‌سازی بازارهای بیشتری برای کشاورزان کوچک فراهم کرده، رقابت بیشتر نیز می‌تواند منجر به تقلب شود، به‌ویژه اگر ابزار قانونی و فنی کافی برای تضمین استانداردهای غذایی وجود نداشته باشد.

تعریف و انواع تقلب غذایی
طبق تعریف سازمان غذا و کشاورزی ملل متحد (FAO)، تقلب غذایی هر اقدامی است که با هدف فریب مشتریان درباره کیفیت، محتوا یا ماهیت محصول غذایی برای کسب سود انجام شود. این تقلب می‌تواند شامل جعل، برچسب‌گذاری نادرست، دستکاری، تقلب در مواد افزودنی و سایر فعالیت‌های مشابه باشد.

نمونه‌های اولیه تقلب غذایی مدرن در صنعت کشاورزی آمریکا در اوایل دهه ۲۰۰۰ میلادی مشاهده شد، جایی که حدود ۱۴۲ میلیون دلار فروش از غلاتی بود که به اشتباه «ارگانیک» معرفی شده بودند. با گذشت زمان، تقلب غذایی به محصولات دریایی، گوشت و مرغ، لبنیات، ادویه‌ها و نوشیدنی‌های الکلی نیز گسترش یافت.

پیچیدگی زنجیره‌های تأمین و ریسک‌ها
جهانی‌سازی باعث اتصال کشورها و تبادل گسترده محصولات شده است، اما همزمان پیچیدگی زنجیره‌های تأمین را افزایش داده و امکان تقلب را فراهم می‌کند. سازمان USP تخمین می‌زند که بیش از ۱۰ درصد زنجیره غذایی جهان هر سال تحت تأثیر تقلب قرار دارد. برچسب‌گذاری نادرست می‌تواند باعث واکنش‌های آلرژیک یا نقض ملاحظات مذهبی مصرف‌کنندگان شود.

نمونه تاریخی: رسوایی گوشت اسب ۲۰۱۳
در ایرلند، کارخانه‌ای گوشت چرخ‌کرده را به جای گوشت گاو به فروش رساند؛ بررسی‌ها نشان داد که ۳۳ درصد محصول اسب و ۸۵ درصد شامل گوشت خوک بود. مطالعه‌ای توسط KPMG بیش از ۴۵۰ نقطه در زنجیره تأمین را شناسایی کرد که امکان تقلب در آن‌ها وجود داشت.

فشارهای ژئوپلیتیکی و نقش تعرفه‌ها
تعرفه‌ها هزینه کالاها را افزایش می‌دهند و مشوق رفتارهای ناپسند در زنجیره تأمین می‌شوند. این شرایط می‌تواند شرکت‌ها را به سمت تأمین‌کنندگان کم‌نظارت سوق دهد و کیفیت محصولات را به خطر بیندازد.

راهکارها: ردیابی و فناوری
یکی از بزرگ‌ترین عوامل تقلب، نبود ردیابی شفاف است. سیستم‌های سازمانی باید مسیر همه محصولات را ثبت کنند. فناوری‌های دیجیتال و بلاک‌چین می‌توانند شفافیت و ردیابی را افزایش دهند، امکان بازرسی و پاسخ به مصرف‌کننده را ساده‌تر کنند و به کسب‌وکارها کمک کنند تا صادقانه عمل کنند.

اقدامات بین‌المللی و همکاری‌ها
حل مشکلات سیستماتیک مانند تقلب غذایی نیازمند تلاش گروهی است. شبکه‌هایی مانند «European Food Fraud Community of Practice» با هدف ایجاد زنجیره‌های تأمین شفاف و ایمن برای مصرف‌کننده فعالیت می‌کنند. اطلاعات بیشتر و فرصت‌های همکاری در وب‌سایت EFF-CoP در دسترس است.

نویسندگان: فیلیپو گراسی، تحلیلگر صنعت غذا، و دنیل دیویس، متخصص زنجیره تأمین

منبع: لینک اینجا