«گاسترو آنتالیا» ترکیه چگونه از یک رویداد محلی به ابزار برندینگ جهانی تبدیل شد!؟
چرا رشت ایران از فرصت مشابه جا مانده است!؟
اتاق خبر تلویزیون اینترنتی کشاورزپلاس:
برگزاری رویداد گاسترو آنتالیا 2025 در نوامبر امسال، بار دیگر نشان داد که چگونه یک شهر می‌تواند از طریق رویدادهای گاسترونومی، گردشگری فصلی را احیا کند، برند شهری را ارتقا دهد و حتی بدون پوشش خبری گسترده بین‌المللی، اثرگذاری پایدار ایجاد کند. این رویداد که به روایت رسانه‌های محلی آنتالیا (از جمله HaberAntalya و Akdeniz Manşet) برای ششمین بار در Cam Piramit برگزار شد، با حضور ۴۲ کشور و بیش از ۸۵۰ سرآشپز، به نقطه تلاقی رقابت حرفه‌ای، انتقال دانش و نمایش فرهنگ خوراکی مدیترانه تبدیل شد.
اما پرسش مهم برای ایران این است: چرا آنتالیا توانسته از یک رویداد آشپزی، ابزار جذب گردشگر و دیپلماسی شهری بسازد، در حالی که رشت—با وجود ثبت جهانی در یونسکو—چنین جایگاهی را بالفعل نکرده است؟
نقطه شروع متفاوت؛ آنتالیا رویداد ساخت، رشت فقط عنوان گرفت
رشت در سال ۲۰۱۵ به‌عنوان شهر خلاق خوراک‌شناسی یونسکو ثبت شد. این ظرفیت، از نظر جایگاه فرهنگی و هویتی کم‌نظیر است؛ چرا که این شبکه تنها ۳۶ شهر را در حوزه گاسترونومی پوشش می‌دهد.
اما تفاوت اصلی در اینجاست:
آنتالیا عنوان جهانی ندارد، اما رویداد بین‌المللی ساخته است.
رشت عنوان جهانی دارد، اما رویداد بین‌المللی ندارد.
در مدل ترکیه، «عنوان» نقطه شروع نیست؛ رویداد، موتور محرک است.
گاسترو آنتالیا نه به‌دلیل یک ثبت بین‌المللی، بلکه به‌واسطه:
تداوم سالانه، ساختار اجرایی ثابت، و شبکه‌سازی با دانشگاه‌ها، هتل‌ها و فدراسیون‌های آشپزی به اعتبار رسیده است.
۲) از فصل‌مردگی تا فصل‌سازی؛ نقش زمان‌بندی هوشمندانه
انتخاب نوامبر برای برگزاری رویداد کاملاً هدفمند است. آنتالیا در این ماه با افت گردشگری مواجه است،
اما این رویداد:
اشغال هتل‌ها را افزایش می‌دهد
به گفته گزارش‌های محلی، به «احیای گردشگری غیرتابستانی» کمک می‌کند.
در مقابل، رشت هیچ ایونت فصلی برنامه‌مند برای جذب گردشگر خوراک‌محور ندارد.
در استان گیلان گردشگری عمدتاً مناسبت‌محور و تعطیلات‌محور است، نه رویدادمحور.
۳) مشارکت‌سازی چندلایه؛ مدل ترکیه از پایین به بالا عمل می‌کند
ساختار اجرایی گاسترو آنتالیا مبتنی بر شبکه‌ای از ذی‌نفعان است:
انجمن آشپزان مدیترانه (Akdeniz Şefler Kulübü)
دانشگاه‌ها (نمونه: Mehmet Akif Ersoy University)
هتل‌ها و اسپانسرهای بخش پذیرایی
شهرداری و اتاق‌های بازرگانی
این مدل، دولت‌محور نیست؛ صنعت‌محور و حرفه‌محور است. اما در ایران، حتی با وجود ظرفیت انسانی بالای آشپزی و شیرینی‌پزی، نهاد صنفی ملی منسجم در حوزه گاسترونومی وجود ندارد. فعالیت‌ها پراکنده و جشنواره‌محور است، نه رقابت‌محور و امتیازآور
در حالی‌که مسابقات گاسترو آنتالیا تحت استانداردهای جهانی و با داوران بین‌المللی برگزار می‌شود (هم‌راستا با مدل World Association of Chefs’ Societies).
۴) روایت‌سازی رسانه‌ای؛ محلی اما هدفمند
نکته قابل توجه این است که گاسترو آنتالیا حتی بدون بازتاب گسترده در رسانه‌های ملی ترکیه (نظیر Hürriyet یا Anadolu Ajansı)، توانسته:
در رسانه‌های محلی هویت‌سازی کند؛ در شبکه‌های اجتماعی توسط خود شِف‌ها بازتولید شود و به مرور روایت شهری پایدار بسازد.
بر اساس پایش محتوا در اینستاگرام و تیک تاک: ویدئوهای ساخت کیک‌های سه‌بعدی؛ رقابت مشترک استاد–دانشجو و برنامه مسئولیت اجتماعی با سالمندان لارا بیشترین بازدید را داشته‌اند.
در رشت، با وجود پیشینه فرهنگی و خوراکی کم‌نظیر: روایت رسانه‌ای منسجم وجود ندارد؛ برندینگ خوراکی شهر، محلی است نه جهانی. حتی در یونسکو، رشت غیرفعال و بدون Signature Event شناخته می‌شود (ارجاع: گزارش سالانه UCCN, 2023)
۵) درس‌های مستقیم برای ایران و رشت
- عنوان کافی نیست؛ رویداد باید ساخته شود
پیشنهاد کلیدی: طراحی یک رویداد سالانه رقابتی بین‌المللی با محوریت غذاهای شمال، شیرینی‌های بومی و محصول‌محور (برنج، ماهی، سبزی‌ها)
- زمان‌بندی باید ضد فصلی باشد
مثلاً دی یا بهمن برای گردشگری زمستانی خوراک‌محور
- مدل حکمرانی ترکیه قابل اقتباس است
نه دولتی، نه صرفاً فرهنگی؛ بلکه صنفی، دانشگاهی و شهرداری‌محور باشد
- روایت رسانه‌ای باید صادراتی شود
تولید روایت به انگلیسی؛ دعوت از رسانه‌های تخصصی غذایی و همکاری با شبکه یونسکو به‌جای صرفاً داشتن نام در آن گاسترو آنتالیا ثابت می‌کند که قدرت رویداد بیش از قدرت عنوان است.
رشت نه از نظر میراث، نه از لحاظ تنوع خوراکی و نه محبوبیت فرهنگی کمبود ندارد؛ کمبود رویداد معتبر، تداوم‌دار و قابل سنجش دارد.
اگر رشت بتواند از مدل آنتالیا درس بگیرد، می‌تواند از یک «عنوان ثبت‌شده»، به یک منزلت جهانی زنده و درآمدزا تبدیل شود — و این دقیقاً همان تغییری است که ایران در دیپلماسی غذایی به آن نیاز دارد.
دیدگاه تان را بنویسید