پرونده روز خبرنگار: تاوانِ نوشتن درباره قاچاق چوب؛ زنجیر و ترور شد، نه تقدیر..!

به گزارش گروه ویژه برنامه «قدر قلم» کشاورزپلاس، «هنگ سری اودوم» (با نام دیگر هنگ سری اودوم، ۱۹۷۰ – ۱۱ سپتامبر ۲۰۱۲ میلادی) روزنامه‌نگار کامبوجی بود که برای روزنامه ویرکچون خِمِر دیلی در ناحیه «او چوم» واقع در استان شمال‌شرقی راتاناکیری فعالیت می‌کرد. او در زمینه گزارش‌گری محیط‌زیستی و افشای قاچاق غیرقانونی چوب فعالیت داشت که نهایتاً به قتل رسید.
اودوم نخستین روزنامه‌نگار کامبوجی از سال ۲۰۰۸ بود که به‌دلیل فعالیت حرفه‌ای خود کشته شد.

حرفه

استان شمال‌شرقی راتاناکیری در کامبوج، محل فعالیت هنگ سری اودوم بود. او طی دوره فعالیت در روزنامه «ویرکچون خمر دیلی» به دلیل انتشار گزارش‌هایی درباره قطع غیرقانونی درختان شهرت داشت. در ماه‌های منتهی به مرگش، چندین پرونده مرتبط با نخبگان سیاسی و نظامی کشور را افشا کرد، از جمله گزارشی که در ۶ سپتامبر منتشر کرد و در آن پسر یکی از فرماندهان پلیس نظامی را به دست داشتن در قاچاق چوب متهم نمود. این گزارش‌ها موجب شد برخی از مقامات بانفوذ که از این تجارت سود می‌بردند، تحت تحقیق قرار گیرند. اودوم بی‌پروا درباره صنعت چوب‌های گران‌بها در زادگاهش می‌نوشت و گزارش‌هایش به کسب‌وکار افراد قدرتمند لطمه وارد کرده بود؛ موضوعی که به گفته منابع، علت اصلی قتل او بود.

مرگ

جسد هنگ سری اودوم روز ۱۱ سپتامبر ۲۰۱۲ میلادی در صندوق عقب خودروی شخصی‌اش در یک مزرعه بادام هندی در استان راتاناکیری پیدا شد. همسرش پس از بازنگشتن او از جلسه‌ای که وعده‌اش را داده بود، مفقودی او را گزارش کرد. کالبد بی‌جان او با دو ضربه تبر به سر (یکی از پشت و دیگری به پیشانی) کشف شد.

قتل او به عنوان پیامی تهدیدآمیز برای سایر خبرنگاران تلقی شد. پس از آن، روزنامه‌نگاری به نام اک سوکونتی تهدید شد و شخصی از او پرسید که آیا از قتل اودوم خبر دارد یا نه!؟

زمینه

اودوم مکرراً درباره قاچاق غیرقانونی چوب در استان راتاناکیری گزارش می‌داد. در آخرین مقاله‌اش که در ۶ سپتامبر ۲۰۱۲ منتشر شد، ادعا کرد که کِنگ سانگلاو، پسر فرمانده پلیس نظامی استان، در تجارت غیرقانونی چوب دست دارد و برای انتقال چوب‌ها از خودروهای نظامی استفاده شده است. مانند بسیاری از روزنامه‌نگاران آن منطقه، اودوم نگران کاهش ذخایر زمین و جنگل در زادگاهش بود. بر اساس گزارش سازمان ملل، در عرض ۲۰ سال، پوشش جنگلی کامبوج از ۷۳ درصد به ۵۷ درصد کاهش یافته است.

تأثیر

صنعت قاچاق چوب در استان دورافتاده راتاناکیری معضلی جدی است. از آوریل ۲۰۱۲، دو نفر از شهروندان به دلیل ارتباط با این موضوع کشته شده‌اند. چوت ووتی، فعال محیط‌زیست کامبوجی که با چند خبرنگار همکاری داشت، در ۲۶ آوریل ۲۰۱۲ به قتل رسید. خبرنگاران نیز با دیگر اشکال تهدید مواجهند. مام سوناندو، روزنامه‌نگار رادیویی، به دلیل گزارش‌گری در این زمینه زندانی شد. کمتر از یک ماه پس از قتل اودوم، اک سوکونتی، روزنامه‌نگار دیگر، پس از تهدید شدن، مورد ضرب‌وشتم قرار گرفت. گروه‌های مدافع آزادی مطبوعات اعلام کرده‌اند که خبرنگاران با قتل، خشونت و تهدید به زندان مواجه هستند و این موارد موجب ترس و خودسانسوری شده است.
 

مام سوناندو، روزنامه‌نگار رادیویی، پس از اعلام رأی دادگاه در اول اکتبر ۲۰۱۲،

توسط مأموران به داخل خودروی زندان در دادگاه شهرداری پنوم‌پن اسکورت می‌شود 

واکنش‌ها:
 

ایرینا بوکووا، مدیرکل یونسکو، گفت:
«این نخستین قتل یک خبرنگار در کامبوج پس از مدت‌هاست. من اطمینان دارم که مقامات کامبوج تمام تلاش خود را برای شناسایی و مجازات عاملان این جنایت به‌کار خواهند بست. جنایت علیه خبرنگاران باید پیگیری شود تا از ایجاد فضای ترس که مانع آزادی بیان می‌شود، جلوگیری شود.»

خیم سامبو، خبرنگار کامبوجی، آخرین خبرنگاری بود که در سال ۲۰۰۸ کشته شده بود.

رامانا سورن، نماینده مرکز حقوق بشر کامبوج، اعلام کرد که قتل‌های اودوم و چوت ووتی تهدیدی برای سایر روزنامه‌نگارانی است که قصد افشای قاچاق چوب در کامبوج را دارند.

کمیته حفاظت از خبرنگاران (CPJ) و خبرنگاران بدون مرز (RSF) از دولت کامبوج خواستند به مصونیت عاملان این نوع خشونت‌ها پایان دهد.
انجمن خبرنگاران محیط‌زیست و شبکه روزنامه‌نگاری زمین (Earth Journalism Network) نیز از دولت پاسخ‌گویی خواستند.

وب‌سایت Forbidden Stories، هنگ سری اودوم را یکی از ۱۳ خبرنگاری معرفی کرد که بین سال‌های ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۹ به‌خاطر گزارش‌گری در حوزه محیط زیست به قتل رسیده‌اند.

تحقیقات

در سپتامبر ۲۰۱۲، افسر نظامی آن بونهِنگ (از زیردستان فرمانده پلیس نظامی کِم راکسِمی) و همسرش "وی" به دلیل کشف کفش‌های اودوم در خانه‌شان بازداشت شدند. با این حال، در سال ۲۰۱۳، قاضی پرونده به دلیل نبود مدارک کافی، آن دو را تبرئه کرد؛ اقدامی که از سوی فعالان محیط‌زیست و حقوق بشر مورد انتقاد قرار گرفت.