سیستم «فراموش‌شده» برداشت آب، بیابان «متروکه» را به زمین کشاورزی حاصل‌خیز تبدیل می‌کند
روش نیم‌دایره‌ای در واقع یک فناوری بومی منطقه ساحل است که با گذشت زمان فراموش شده بود
با طرح دیوار سبز بزرگ (Great Green Wall) که در سال ۲۰۰۷ میلادی آغاز شد ۳۰۰ هزار هکتار زمین (تقریباً معادل ۶۰۰ هزار زمین فوتبال) که پیش‌تر غیرقابل استفاده تصور می‌شد، احیا گردیده است.
به گزارش تلویزیون اینترنتی کشاورزپلاس، وقتی طرح دیوار سبز بزرگ (Great Green Wall) در سال ۲۰۰۷ میلادی آغاز شد، فقط یک چشم‌انداز بود: دیواری سرسبز و زیبا به عرض قاره آفریقا برای جلوگیری از گسترش صحرای بزرگ آفریقا (صحرا). با وجود سال‌ها موفقیت و شکست، تحسین و انتقاد، اکنون شاهد پیشرفت‌هایی هستیم که الهام‌بخش همکاری‌های محلی و جهانی برای مقابله با تغییرات اقلیمی است.
تنها چند سال پیش، منطقه ساحل (Sahel) در شمال کشور سنگال منطقه‌ای «متروکه و بی‌حاصل» بود که در طول ۴۰ سال گذشته چیزی در آن رشد نکرده بود. اما برنامه جهانی غذا (WFP) وابسته به سازمان ملل با همکاری ساکنان محلی، این منطقه را دوباره سبز کرد، کشاورزی را بازگرداند، اقتصاد مردم محلی را بهبود بخشید و از مهاجرت‌های اقلیمی ناشی از بیابان‌زایی جلوگیری کرد.
چگونه می‌توان جلوی گسترش بزرگ‌ترین بیابان گرم دنیا را گرفت؟
به گفته اندرو میلیسون، طراح و مدرس "پرماکالچر" در دانشگاه ایالتی اورگان، صحرای آفریقا در 100 سال گذشته حدود ۱۰ درصد گسترش یافته است. ایده پشت دیوار سبز بزرگ، ایجاد مانعی سبز از پوشش گیاهی برای توقف این گسترش است؛ گسترشی که اکوسیستم‌ها و اقتصاد منطقه ساحل (که بین صحرا و ساوانا قرار دارد) را تهدید می‌کند.
در ویدیویی از فوریه ۲۰۲۴ میلادی، میلیسون پیشرفت یکی از پروژه‌های دیوار سبز بزرگ در سنگال را به تصویر کشیده است که شامل احیای ۳۰۰ هزار هکتار زمین (تقریباً معادل ۶۰۰ هزار زمین فوتبال) می‌شود که پیش‌تر غیرقابل استفاده تصور می‌شد.
به گفته باکالیلو دیابی، مسئول سیاست‌گذاری برنامه در WFP:
«فرایند با برنامه‌ریزی مشارکتی و مبتنی بر جامعه آغاز شد. در پایان این فرایند توافق شد که یکی از اقدامات اصلی، پروژه احیای زمین باشد.»
در ابتدا، متقاعد کردن مردم برای باور به امکان سبزسازی این زمین‌های تخریب‌شده دشوار بود، اما پس از آموزش در مورد روش‌های بهبود زمین، «مردم باور کردند، قانع شدند و اکنون متعهد هستند.»
روش «نیم‌دایره فراموش‌شده» برای برداشت آب
یکی از کلیدهای موفقیت این پروژه خاص، استفاده از روش‌های فراموش‌شده برداشت آب است. وقتی خاک خشک، سخت و مانند سیمان می‌شود، آب باران به آن نفوذ نمی‌کند و گیاهان نمی‌توانند ریشه بزنند. راه‌حل چه بود؟ حفر چاله‌های نیم‌دایره‌ای که آب از طرف صاف وارد آن‌ها می‌شود و یک خاکریز در طرف منحنی برای نگه‌داشتن آب ساخته می‌شود. قطر هر نیم‌دایره ۴ متر است و حفر آن تقریباً یک روز برای یک نفر زمان می‌برد.
گیاهان بومی مانند سورگوم و ارزن، که هزاران سال پیش در ساحل کشت می‌شده‌اند، در این نیم‌دایره‌ها کاشته می‌شوند و همزمان زمین را احیا کرده و غذای جامعه را تأمین می‌کنند.
سباستین مولر از تیم تاب‌آوری WFP می‌گوید:
«این یک فناوری جدید نیست—ما چیز تازه‌ای اختراع نکرده‌ایم. این روش نیم‌دایره‌ای در واقع یک فناوری بومی منطقه ساحل است که با گذشت زمان فراموش شده بود. ما آن را از گذشته بازگردانده‌ایم.»
این نیم‌دایره‌ها نه‌تنها برای رشد غذا و حمایت از دیوار سبز مؤثرند، بلکه ۱۰ تا ۱۵ درصد آب در زمین نفوذ می‌کند و سفره آب زیرزمینی را تغذیه می‌کند و به این ترتیب یک فرایند کشاورزی پایدار ایجاد می‌شود.
مولر می‌گوید:
«ما به این ترتیب تعادلی از آب به دست می‌آوریم. بنابراین نه تنها منابع آبی را تخلیه نمی‌کنیم، بلکه اطمینان حاصل می‌کنیم که برای نسل‌های آینده هم آب در خاک باقی بماند.»
همچنین محصولاتی مانند بامیه و گوجه‌فرنگی در بسترهای افقی پرورش می‌یابند و بین این چاله‌ها، خندق‌هایی برای درختان میوه کنده شده است.
استفاده از دانش بومی برای کشاورزی پایدار
مولر می‌افزاید:
«این فقط یک گام اولیه در این پروژه پایلوت است. ما همچنین از گونه‌های بومی دیگری استفاده خواهیم کرد که در چاله‌ها کاشته می‌شوند تا خاک را احیا و محافظت کنند، در حالی که سیستم به سوی فراوانی، تولید غذا و زندگی برای مردم این منطقه پیش می‌رود.»
به گفته او، روش‌های کشاورزی «سینتروپیک» که در این پروژه استفاده شده، در برزیل توسعه یافته‌اند و برگرفته از دانش بومی جهانی هستند که از شیوه طبیعی رشد جنگل‌ها تقلید می‌کنند. این روش‌ها کشاورزی را پایدارتر می‌سازند، چون زمین را به‌طور مداوم احیا می‌کنند، نه اینکه آن را تحلیل ببرند—نمونه‌ای واقعی از همکاری جهانی در سطح محلی با مشارکت جامعه.
میلیسون می‌گوید:
«این پروژه واقعاً جالب بود چون برنامه جهانی غذا می‌خواست نشان دهد چطور می‌توان مناطق بسیار تخریب‌شده را به مکان‌هایی مقاوم و تولیدکننده غذا تبدیل کرد. به‌طور خاص، آن‌ها پروژه را در زمینی بسیار خشک و فشرده‌شده آغاز کردند.»
اگر چنین زمین متروکه‌ای با این موفقیت احیا شده، امیدی ایجاد می‌شود که سایر زمین‌هایی که ممکن است بی‌ارزش تصور شوند، نیز قابل بازیابی باشند. با ادامه تأثیرات تغییر اقلیم بر چشم‌انداز زمین، باید هم در سطح محلی و هم جهانی برای یافتن راه‌حل‌هایی مانند دیوار سبز بزرگ تلاش کنیم و از اجرای آن‌ها حمایت کنیم.
منبع: آپ وورثی
دیدگاه تان را بنویسید