جهان در سوگ بانوی شامپانزهها/ جین گودال، پژوهشگر برجسته حیاتوحش و فعال محیطزیست، درگذشت
مؤسسه جین گودال: او در ۹۱ سالگی به دلایل طبیعی و در جریان تور سخنرانی در آمریکا چشم از جهان فروبست
تلویزیون اینترنتی کشاورزپلاس: خانم دِیم (Dame) جین گودال -Jane Goodall - ، میمونشناس و فعال برجسته محیطزیست، در سن ۹۱ سالگی «در اثر علل طبیعی» در حالی که برای یک تور سخنرانی در ایالات متحده آمریکا حضور داشت، درگذشت. این خبر را مؤسسه «جین گودال» در بیانیهای رسمی منتشر کرد و رسانههای بینالمللی از جمله AP و ABC گزارش دادهاند که وقوع درگذشت در جریان سفر سخنرانی او در کالیفرنیا و پیش از برنامهای در پاسادنا اعلام شد.
بر پایه گزارشها، گودال در چند ساعت گذشته پیش از انتشار این خبر، بهطور فعال در برنامههای عمومی شرکت میکرد و برنامههایی برای سخنرانی در مدارس و جمعهای آموزشی داشت؛ مؤسسه نیز در پیام رسمیاش مرگ او را «در اثر علل طبیعی» تأیید کرده است. خانواده و مؤسسه ضمن درخواست زمان برای سوگواری و تنظیم مراسم، پیامها و واکنشهای جهانی فراوانی را برانگیختند.
جین گودال برای نسلها نماد پیوند میان پژوهش علمی و مراقبت از طبیعت بود. او پژوهش کلاسیک و طولانیمدت خود را از سال ۱۹۶۰ میلادی در پارک ملی «گومبه» در تانزانیا آغاز کرد؛ کار میدانی او نخستین بار نشان داد که شامپانزهها از ابزار استفاده میکنند، دارای رفتارهای پیچیده اجتماعی و عاطفیاند و مرزهای پیشین بین انسان و باقی نخستیسانان را بازنگری کردند. همین مشاهدات، روش مشاهده غیردخالتجویانه و نامگذاری بهجای شمارهگذاری حیوانات را در رفتارشناسی حیوانات متعارف کرد.
جو بایدن در حال اهدای مدال آزادی ریاست جمهوری، بالاترین نشان افتخار غیرنظامی این کشور، به جین گودال، فعال محیط زیست، در اتاق شرقی کاخ سفید، ۴ ژانویه ۲۰۲۵، در واشنگتن
اما سهم گودال فراتر از یافتههای علمی بود. در سال ۱۹۷۷ مؤسسه جین گودال را بنیان نهاد تا سیاستها و برنامههای حفاظت از زیستبومها، حمایت از حیوانات و آموزش عمومی را توسعه دهد؛ و در ۱۹۹۱ برنامه آموزشی و بسیج نوجوانان «Roots & Shoots» را راهاندازی کرد که امروز در شمار زیادی از کشورها فعال است و نسلهای جدید را در اقدام محلی و تغییر رفتار توانمند میسازد. این حرکتها موجب شد پژوهشهای او به طرحهای عملی و اجتماعی تبدیل شود که میلیونها نفر را در سراسر جهان تحت تأثیر قرار داده است.
گودال همچنین صدای پرقدرتی در مسائل زیستمحیطی معاصر بود: از جنگلزدایی و تجارت غیرقانونی حیاتوحش گرفته تا مخاطرات تغییرات اقلیمی و آزمایشهای حیوانی. او در دهههای اخیر نقش فعالی در اطلاعرسانی عمومی ایفا کرد، سخنرانیهای جهانی برگزار کرد و حتی در سنین بالا نیز برای ایجاد امید و فراخوان به عمل بجای شعار، سفر میکرد؛ از جمله دریافت نشانهای افتخاری و جوایز بینالمللی که میراث او را رسمیتر ساخت — از قبیل جایزه تمپلِن و عنوان «UN Messenger of Peace» و نشان افتخار انسانی (Presidential Medal of Freedom) که در ۲۰۲۵ به او اعطا شد.
واکنشها به درگذشت او سریع و گسترده بود: رهبران علمی، نهادهای محیطزیستی و شخصیتهای عمومی پیامهای تسلیت و ستایش منتشر کردند و رسانهها بر جایگاه بیبدیل او در پیوند علم و advocacy تأکید کردند. برای بسیاری، فقدان جین گودال بهمعنی پایان یک فصل مهم در مطالعات میدانی و جنبشهای حفاظت از طبیعت است؛ اما شبکههایی که او بنیان نهاد — پژوهشی، آموزشی و اجتماعی — همچنان فعال خواهند بود و پیام او درباره احترام به حیات و مسئولیت انسانی در قبال طبیعت را ادامه میدهند.
علت مرگ او بر اساس اطلاعرسانی رسمی اگرچه «علل طبیعی» اعلام شده و رخداد در حین تور سخنرانی او در کالیفرنیا اتفاق افتاده است. اما اهمیت خبر در این است که جهان نهفقط یک دانشمند برجسته که یک صدای اخلاقی برای محیطزیست و معلم میلیونها جوان را از دست داده است. میراث جین گودال در پژوهشهای میدانی نوآورانه، مؤسسه و برنامههای آموزشیاش و در نسلی که بهخاطر او متوجه ارزش همزیستی با طبیعت شد، زنده خواهد ماند.
گزیدهای از واکنشهای جهانی:
-
خبرگزاری آسوشیتدپرس: «مرگ جین گودال پایانی بر عصری است که علم و عشق به طبیعت را به هم پیوند داد.»
-
بنگاه خبری بیبیسی: «او با مهربانی، پشتکار و صدای آرام خود مرزهای میان انسان و طبیعت را بازنویسی کرد.»
-
یونیسف (صندوق کودکان ملل متحد): «میلیونها کودک و نوجوان در سراسر جهان با الهام از او به تغییر رفتار و حفاظت از سیاره روی آوردند.»
-
آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد: «جین گودال صدای وجدان بشریت برای زمین بود. میراث او در مبارزه با بحران اقلیمی و حفظ تنوع زیستی زنده خواهد ماند.»
پیکر جین گودال بنا بر اعلام خانوادهاش در مراسمی خصوصی به خاک سپرده خواهد شد. مؤسسه او از مردم خواسته است بهجای گل، کمکهای خود را به طرحهای حفاظتی و آموزشی این مؤسسه اهدا کنند.
البته واکنش به مرگ جین گودال در شبکههای اجتماعی هم بسیار چشمگیر بوده است و بسیاری از کاربران، شخصیتهای مشهور، مؤسسات علمی و محیطزیستی ضمن انتشار پیام تسلیت، تأکید کردند که او نه فقط یک دانشمند، که نمادی برای پیوند بین انسان و طبیعت بود.
در ادامه چند نمونه و الگو از این واکنشها:
-
ماریا شِریور (خبرنگار و چهره عمومی):
«جین گودال یک شخص افسانهای و دوست من بود. من او را تحسین میکردم، از او آموختم و افتخار میکردم در طول سالها با او زمانی گذراندم… جهان یکی از بهترینهایش را از دست داد، و من شخصی را که دوستش داشتم.»
-
جاستین ترودو (نخستوزیر پیشین کانادا):
در پست خود نوشت که «با شنیدن خبر درگذشت دکتر جین گودال دلمان شکست. او پیشگامی بود که تحقیقات و فعالیتهایش دیدگاه ما نسبت به دنیای طبیعی را بازتعریف کرد.»
-
لئوناردو دیکاپریو (بازیگر و فعال محیط زیست):
در یک پست بلند در اینستاگرام خود، او را «قهرمانی برای سیاره، الهامی برای میلیونها نفر و دوست عزیز» خواند و از دنبالکنندگانش خواست که به مؤسسه گودال و سازمانهای حفاظتی کمک کنند. -
-
جان استوارت (کمدین و مجری):
در پستی در شبکه X (توئیتر سابق) نوشت: «جین گودال واقعاً بهترین بود … لعنتی!» (به انگلیسی: “Jane Goodall was just the best…. damn.”) -
مؤسسه جین گودال
خود مؤسسه از طریق حساب اینستاگرامی خود اطلاع داد که او «به علت علل طبیعی» درگذشته است و کاربران با ارسال پیامهای همدردی و هشتگهای مربوط به میراث او واکنش نشان دادند. -
سیاستمداران، سازمانهای محیط زیستی و فرهنگی
علاوه بر دبیرکل سازمان ملل (António Guterres)، پیامهایی از سوی مدیران یونسکو، و رهبران محیطزیستی در توئیتر/ایکس نیز منتشر شد که در آنها از جایگاه انسانی و اخلاقی جین گودال ستایش شده است.
برای مثال، گوترز Guterres نوشت که او «میراثی فوقالعاده برای بشریت و سیاره به جا گذاشته است.»
دیدگاه تان را بنویسید