از آفتاب تا سفره؛ چگونه آبیاری خورشیدی و آموزش‌های محلی در آنگولا امنیت غذایی را متحول کردند؟
انرژی خورشیدی و آبیاری هوشمند، زمین‌ها و زندگی‌ها را در آنگولا دوباره زنده می‌کنند
جولیانا در باغ خود قدم می‌زند؛ جایی که سامانه آبیاری خورشیدی و آموزش‌هایی که در «مدرسه مزرعه‌داران فائو» دیده، به او کمک کرده‌اند تا تنوع محصولاتش را افزایش دهد، حاصلخیزی خاک را بهبود بخشد و امنیت غذایی خانواده‌اش را در تمام طول سال تضمین کند.
تلویزیون اینترنتی کشاورزپلاس: جولیانا در مسیر باریکی قدم می‌زند که باغش را به مربع‌هایی از محصولات سرسبز تقسیم کرده است. او کنار یک کلم توقف می‌کند، سر آن را بالا می‌گیرد و لبخند می‌زند. زمین‌هایی که پیش‌تر خشک و ترک‌خورده بودند، اکنون با سامانه آبیاری کم‌فشار و خورشیدی شکوفا شده‌اند؛ سامانه‌ای که حتی در فصل‌های خشکی نیز به‌طور مؤثر آب را به ریشه گیاهان می‌رساند. این ابزارهای کاربردی و آموزش‌های همراه آن‌ها، به او امکان داده‌اند تا در برابر اقلیم ناپایدار منطقه، تولیدی پیوسته و مطمئن داشته باشد.
چند سال پیش، جولیانا همسرش را از دست داد و در تلاش بود تا با برداشت‌های ناچیز مزرعه کوچک خود، نیازهای 6 فرزندش را تأمین کند. مانند بسیاری از خانواده‌های منطقه «بایشا دا میساو» در استان «هویلا» (جنوب آنگولا)، او فصل به فصل با خشکسالی‌های پیاپی و محصولاتی پژمرده روبه‌رو بود. شوک‌های اقلیمی مانند ال‌نینو، دوره کاشت را کوتاه‌تر و عملکرد مزرعه را کاهش داده بودند.
جولیانا برای تغییر این وضعیت به «مدرسه مزرعه‌داران چیتاکا» پیوست — گروهی آموزشی در جامعه محلی که با حمایت برنامه «تقویت تاب‌آوری و امنیت غذایی و تغذیه‌ای در آنگولا» (FRESAN) اداره می‌شود. این برنامه با پشتیبانی مالی اتحادیه اروپا و همکاری «مؤسسه توسعه کشاورزی» و اجرای فنی سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (فائو) تاکنون بیش از ۷٬۴۲۵ کشاورز خُرد را در بیش از ۳۰ مدرسه مزرعه‌داران آموزش داده است.
در هر مدرسه مزرعه‌داران، یک قطعه نمایشی کوچک وجود دارد که کشاورزان در آن، در طول فصل زراعی، راهکارهای عملی را به‌طور گروهی آزمایش می‌کنند. آن‌ها می‌آموزند که کدام روش‌ها و فناوری‌های سازگار با اقلیم، برای شرایطشان مؤثرتر است. این مدارس در عین حال چند مسئله را هم‌زمان هدف می‌گیرند: صرفه‌جویی در مصرف آب، سلامت خاک، تنوع کشت و مراقبت از دام.
گروه جولیانا، شامل بیش از ۲۰ کشاورز، یک پمپ خورشیدی کوچک را که پروژه در اختیارشان گذاشته بود، نصب کردند تا با انرژی تجدیدپذیر آب زیرزمینی را بالا بکشد. سپس با سامانه آبیاری قطره‌ای کم‌فشار ترکیب شد تا از منابع محدود آب بیشترین بهره‌برداری ممکن شود. این سامانه، آب را مستقیماً به ریشه گیاه می‌رساند، تبخیر را کاهش می‌دهد و رطوبت پیوسته‌ای را حتی در دوره‌های خشکی حفظ می‌کند.
جولیانا می‌گوید:
«قبلاً باید سطل‌سطل آب می‌آوردیم و باز هم کافی نبود. حالا با پمپ خورشیدی و لوله‌های قطره‌ای، می‌توانیم حتی در خشکسالی آبیاری کنیم. گیاهان سالم‌ترند و ما زمان و انرژی صرفه‌جویی می‌کنیم.»
این گروه همچنین از مالچ طبیعی برای حفظ خنکی و رطوبت خاک استفاده می‌کند و ترکیبی از سبزیجات زودرس، محصولات اساسی برای امنیت غذایی خانوار و حبوبات برای غنی‌سازی خاک می‌کارد.
جولیانا در توضیح کشت ذرت و سبزیجات خود می‌گوید:
«ما از کود دامی گاو و بز استفاده می‌کنیم. از طریق مدرسه مزرعه‌داران، روش‌های جدیدی یاد گرفتم و بهبود قابل‌توجهی در برداشت‌هایم دیدم.»
پروژه همچنین با برگزاری جلساتی درباره بهداشت دام و استفاده ایمن از کیت‌های دامپزشکی نشان داد که چگونه مراقبت از گیاه و دام می‌تواند به‌طور متقابل یکدیگر را تقویت کرده و تاب‌آوری خانوار را بالا ببرد.
مدارس مزرعه‌داران تنها به همان قطعه نمایشی محدود نمی‌مانند؛ آن‌ها مهارت‌ها و روش‌های کشاورزی هوشمند اقلیمی را از طریق آموزش مروجان و تسهیلگران محلی به زمین‌های خانوادگی منتقل می‌کنند.
برای جولیانا و جامعه‌اش در هویلا، این تغییرات به معنای دسترسی پایدارتر به سبزیجات تازه و درآمدی منظم‌تر برای پرداخت هزینه تحصیل و سایر مخارج خانواده بوده است.
او می‌گوید:
«اکنون می‌توانم از تحصیل فرزندانم حمایت کنم. فرزندان بزرگ‌ترم در دانشگاه درس می‌خوانند و کوچک‌ترها بعد از مدرسه در مزرعه کمکم می‌کنند.»
گرچه دستاوردهای مدارس مزرعه‌داران در نگاه نخست کوچک به نظر می‌رسند، اما تداوم دارند — تأمین غذایی پایدار، مازاد فروش در بازار محلی و مهارت‌هایی که به کل جامعه سود می‌رسانند.
هرچه افراد بیشتری به مدارس مزرعه‌داران می‌پیوندند، کشاورزی هوشمند اقلیمی، آموزش‌های عملی و آبیاری خورشیدی در حال ساختن جوامعی نیرومندتر و مقاوم‌تر در برابر چالش‌های اقلیم متغیر هستند.
دیدگاه تان را بنویسید