چه درخت‌هایی بیشتر در شهر شما هستند؟ و آیا در معرض خطرند؟

عکس: خیابان معروف 16th Street Mall در دِنوِر - ایالت کلرادو ایالات متحده آمریکا

تلویزیون اینترنتی کشاورزپلاس: درخت‌ها همیشه به‌خاطر زیبایی، سایه‌سازی و ایجاد حس آرامش در شهرها مورد تحسین بوده‌اند. اما درختان شهری مزایای زیست‌محیطی زیادی هم دارند:

• کاهش اثر گرمایی در شهرها (heat island effect)

• کاهش نیاز به کولر

• جذب آلودگی‌های هوا و دی‌اکسید کربن

• جذب آب باران اضافی و تصفیه روان‌آب‌ها

• ایجاد زیستگاه برای حیوانات

• و بهبود سلامت انسان‌ها.

این مزایا در صورتی چند برابر می‌شود که پوشش درختی انبوه و متنوع باشد.
اما در بسیاری از شهرهای آمریکا، درخت‌های خیابانی محدود به چند گونه اصلی هستند، که این باعث آسیب‌پذیری شدید در برابر آفات و بیماری‌ها می‌شود.

نمونه: پورتلند، اورگان

پورتلند با بیش از ۲۵۰٬۰۰۰ درخت خیابانی، به سرسبزی مشهور است.
اما تقریباً یک‌چهارم آن‌ها افرا (Maple) هستند؛ درختی که به آفت‌هایی مثل سوسک شاخ‌دار آسیایی حساس است.

 

با اینکه ۱۵۹ گونه مختلف در پورتلند یافت می‌شود، فقط سه گونه درخت، ۳۷.۸ درصد  کل درختان را تشکیل می‌دهند.
وقتی ترکیب پوشش درختی شهر بیش از حد متمرکز باشد، مزایای اکولوژیکی به خطر می‌افتند.
اکولوژیست اما هاجینز می‌گوید:

«شهرهایی با تنوع بالاتر درختی، آفت‌های بیشتری دارند، اما این آفت‌ها معمولاً مخرب نیستند.»

قاعده 10-20-30 در تنوع درختان

طبق این قاعده:

• یک گونه نباید بیشتر از ۱۰٪

• یک سرده (genus) بیشتر از ۲۰٪

• یک تیره (family) بیشتر از ۳۰٪
  از پوشش درختی شهر را تشکیل دهد.

شهرهایی مثل پورتلند حتی قواعد سخت‌گیرانه‌تری را اجرا کرده‌اند، مثلاً محدود کردن سرده Prunus (شامل گیلاس، آلو، هلو، زردآلو) به زیر ۱۰٪.

در ۹ شهر مورد بررسی، ۳ سرده غالب در هر شهر حداقل ۲۵٪ از کل درختان را شامل می‌شوند.
در بوفالو، افرا، نمدار (linden) و نارون (elm) روی هم ۵۴٪ درختان خیابانی هستند.

خطرات تمرکز روی یک نوع درخت: تجربه میلواکی

در دهه ۱۹۵۰، در خیابان‌های میلواکی، درختان نارون بلند و باشکوه کاشته شده بودند که ۷۰ درصد درختان شهر را تشکیل می‌دادند (حدود ۱۲۸٬۰۰۰ اصله).

اما با شیوع بیماری نارون هلندی (Dutch Elm Disease) که نوعی قارچ کشنده است، بیشتر آن‌ها از بین رفتند.
تا امروز، کمتر از یک درصد  آن درختان باقی مانده‌اند و در برخی محله‌ها هنوز پوشش درختی به حالت قبل از دهه ۶۰ بازنگشته است.

پس از آن، مسئولان شهری شروع به کاشت زبان‌گنجشک (ash) کردند. اما باز هم دچار خطای تمرکز شدند.

در دهه ۲۰۰۰، آفت جدیدی به نام سوسک زمردی زبان‌گنجشک (Emerald Ash Borer) ظاهر شد که تاکنون بیش از ۱۰۰ میلیون درخت را در آمریکا نابود کرده است.
این آفت، با لاروهایی که زیر پوست درخت زندگی می‌کنند، مسیر تغذیه درخت را مسدود کرده و آن را طی چند سال از پا درمی‌آورد.

چرایی تکرار درختان یکسان در شهرها

دلایل عمده:

• بازار نهال‌ها بیشتر درختانی را می‌کارد که فروش خوبی داشته‌اند.

• پیمانکاران و سازندگان عمده معمولاً به درختانی با رشد سریع و امتحان پس‌داده علاقه دارند.

• نهالستان‌ها برای کاشت گونه‌های خاص‌تر، ریسک نمی‌کنند چون ممکن است شهرداری‌ها در آینده بودجه خرید نداشته باشند.

اندرو کوزر، استاد دانشگاه فلوریدا، می‌گوید:

«اگر بازار را کسانی هدایت کنند که برای تنوع درختی اهمیتی قائل نیستند، فقط درختان سریع‌الرشد و مقاوم باقی می‌مانند.»

راهکارها برای نجات پوشش درختی شهری

• قراردادهای بلندمدت بین شهرداری‌ها و نهالستان‌ها، برای کاهش ریسک و تشویق تنوع‌طلبی

• هماهنگی هم‌زمان در سطوح مختلف: همشهری، همشهرداری و حتی در سطح هر بلوک شهری

فیلیپ پوتیوندی از مینیاپولیس تأکید می‌کند که تنوع‌پذیری باید در مقیاس خرد (بلوک به بلوک) انجام شود.

امیلی مینکه از دانشگاه کالیفرنیا می‌گوید:

«وقتی درختان یک بلوک همگی از یک نوع باشند، احتمال شیوع آفات به‌شدت بالا می‌رود.»

تنوع پایین در مناطق مرکزی شهرها

مثال‌ها:

• در پورتلند، حدود ۱۰٪ بلوک‌ها فقط یک نوع درخت دارند.

• در سان‌فرانسیسکو: ۲۳٪

• در دنور: ۱۲٪

درختان افرا نروژی که در پورتلند بسیار رایج‌اند، اکنون به دلیل گسترش زیاد، در فهرست ممنوعه کاشت قرار دارند.

در دنور نیز خیابان معروف 16th Street Mall قبلاً فقط با درختان اقاقیا کاشته شده بود که اکنون تنوع یافته است.
 

خیابان معروف 16th Street Mall در دِنوِر - ایالت کلرادو ایالات متحده آمریکا

مشارکت مردم در تنوع‌بخشی

برخلاف شرکت‌های ساختمانی، مردم عادی بیشتر دنبال گونه‌های خاص یا بومی هستند.
شهرداری‌ها می‌توانند با مشارکت عمومی و برنامه‌های درخت‌کاری داوطلبانه، این مسیر را تسهیل کنند.

در شهرهایی که با آفت‌ها درگیر بوده‌اند، دو رویکرد وجود داشته:

1. میلواکی: محافظت از درختان با درمان‌های شیمیایی – با بودجه سالانه ۹۳۰٬۰۰۰ دلار

2. مینیاپولیس: حذف تدریجی درختان آسیب‌پذیر و جایگزینی با گونه‌های کمتر رایج

نتیجه: در مینیاپولیس، سهم پنج گونه برتر در سال ۲۰۱۰ حدود ۸۲ درصد بود، ولی در سال گذشته به ۵۶ درصد کاهش یافته است.