گامی تازه برای پیوند صنعت و آموزش در زنجیره خوراک دام، طیور و آبزیان
تحول بزرگ در نظام مهارت‌آموزی صنایع خوراک دام؛ آغاز استقرار نظام صلاحیت حرفه‌ای در ایران
آموزش‌های مهارتی در زنجیره تولید خوراک دام می‌تواند بهره‌وری را تا ۳۰ درصد افزایش و هزینه‌های تولید را ۵ تا ۱۵ درصد کاهش دهد
تلویزیون اینترنتی کشاورزپلاس: در دومین روز از بیست و چهارمین نمایشگاه بین‌المللی دام، طیور و صنایع وابسته تهران که هفته گذشته 22 مهرماه در ساعت 9 بامداد برگزار شد، در سالن ۳۸-B شاهد یکی از مهم‌ترین پنل‌های تخصصی سال در این صنعت بودیم؛ جایی که مدیران، متخصصان و سیاست‌گذاران آموزش‌های مهارتی کشور به مدیریت حسین جانمحمدی در پنل «توسعه پایدار در صنعت خوراک دام و طیور با هم‌افزایی دانشگاه و تولیدکنندگان» گردهم آمدند تا از «انقلاب در آموزش‌های مهارتی» سخن بگویند؛ انقلابی که قرار است ساختار نیروی انسانی صنایع خوراک دام، طیور و آبزیان را از پایه متحول کند.
از منابع انسانی تا سرمایه انسانی
در این نشست تأکید شد که در بسیاری از پروژه‌های کشور، از عمرانی تا صنعتی و کشاورزی، همه چیز پیش‌بینی می‌شود جز مهم‌ترین رکن توسعه: نیروی انسانی. سخنرانان با اشاره به ضرورت «تبدیل منابع انسانی به سرمایه انسانی» تأکید کردند که آموزش‌های هدفمند، مهارت‌محور و متناسب با نیاز واقعی صنعت، می‌تواند از هر سرمایه مادی ارزشمندتر باشد و به خلق سرمایه‌های جدید منجر شود.
بر پایه قانون نظام جامع آموزش فنی، حرفه‌ای و مهارتی کشور (مصوب ۱۳۹۶)، مسیر توسعه حرفه‌ای از سطح کارگر ساده تا دکترای حرفه‌ای تعریف شده است و قرار است این مسیر در صنعت خوراک دام و طیور نیز با دقت اجرا شود.
هشدار جهانی درباره شغل‌های در حال انقراض
در بخشی از پنل، گزارشی از مجمع جهانی اقتصاد نقل شد که عددهایش تکان‌دهنده بود: تا سال ۲۰۳۰ حدود ۹۲ میلیون شغل در جهان از بین می‌رود، اما در عوض ۱۷۰ میلیون شغل جدید ایجاد می‌شود. محور تحول، دو مفهوم کلیدی است: اقتصاد دیجیتال و اقتصاد سبز.
بر اساس همین گزارش، ۶۰ درصد نیروی کار فعلی جهان طی 5 سال آینده باید مهارت‌های جدید بیاموزند تا بتوانند در بازار کار باقی بمانند. سخنرانان این داده‌ها را هشداری جدی برای ایران دانستند؛ هشداری که نشان می‌دهد اگر آموزش‌های مهارتی متناسب با فناوری‌های نوین در صنایع کشاورزی و خوراک دام توسعه نیابد، آینده بازار کار به خطر خواهد افتاد.
از مدرک‌گرایی تا مهارت‌محوری
یکی از محورهای اصلی نشست، نقد صریح «مدرک‌گرایی» در نظام آموزشی بود. در کشورهای پیشرفته، شرکت‌های بزرگ فناوری و تولیدی، جذب نیرو را بر پایه توانایی عملی و مهارت واقعی انجام می‌دهند، نه مدارک دانشگاهی. نظام صلاحیت حرفه‌ای دقیقاً برای پوشش همین خلأ طراحی شده است؛ نظامی که با تعریف «شایستگی‌های فنی و غیرفنی» و حتی «مهارت‌های دیجیتال»، آموزش را بر اساس نیاز واقعی هر شغل بازطراحی می‌کند.
استانداردهای جهانی؛ از ILO تا NQF
در ادامه به ساختارهای بین‌المللی نیز اشاره شد؛ از جمله استاندارد ISO 22008 مورد تأیید سازمان جهانی کار (ILO) و مدل ONET در طبقه‌بندی مشاغل. این 2 چارچوب در کنار یکدیگر، پایه طراحی نظام صلاحیت حرفه‌ای ایران را تشکیل می‌دهند.
بر اساس این الگوها، 3 نوع استاندارد برای هر شغل تعریف می‌شود:
۱. استاندارد شایستگی
۲. استاندارد ارزشیابی
۳. استاندارد آموزشی
این سه‌گانه در کنار هم، به‌عنوان «پک جامع آموزش حرفه‌ای» شناخته می‌شود که می‌تواند از کارگر تولیدی تا مدیر کارخانه را پوشش دهد.
بازتعریف مشاغل در کشاورزی و خوراک دام
به گفته کارشناسان در این پنل، یکی از ضعف‌های دیرینه کشور، «ناشناختگی هویت شغلی» در کشاورزی است. هنوز برای بسیاری از مشاغل این بخش، استاندارد صلاحیت وجود ندارد. در حالی که در کشورهای پیشرفته، از آرایشگر تا تکنسین دام، صلاحیت حرفه‌ای مشخص و معتبر دارند.
نمونه‌ای از این رویکرد جدید، طراحی سند حرفه‌ای «تکنسین تولید خوراک دام» است که با مشارکت کارخانه‌داران، دانشگاهیان و کارشناسان اجرا شده و قرار است مبنای توسعه مشاغل تخصصی دیگر نیز باشد.
عبور از آزمون مهارت، نه مدرک دانشگاهی
در نظام صلاحیت حرفه‌ای، معیار اصلی نه مدرک تحصیلی بلکه عبور از آزمون سنجش مهارت است.
افراد می‌توانند آموزش‌های خود را از مسیر رسمی، غیررسمی یا تجربی دریافت کنند اما تنها پس از موفقیت در مراکز سنجش مهارت، صلاحیت ورود به بازار کار را خواهند داشت. در این آزمون‌ها، مهارت‌های فنی، اخلاق حرفه‌ای، مسئولیت‌پذیری و نگرش به محیط زیست همگی مورد سنجش قرار می‌گیرند.
آموزش دوگانه؛ دانایی به توانایی
در ادامه پنل، طرح ایجاد مجتمع آموزشی تخصصی صنایع خوراک دام و طیور مطرح شد که با همکاری انجمن صنایع خوراک دام، طیور و آبزیان کشور، سازمان آموزش فنی‌وحرفه‌ای و وزارت جهاد کشاورزی راه‌اندازی می‌شود.
در این طرح از مدل آموزش دوگانه (Dual System) کشورهای پیشرفته الهام گرفته شده است؛ مدلی که بخشی از آموزش در کارگاه‌های آموزشی و بخش دیگر در محیط واقعی کار انجام می‌شود. هدف، تبدیل «دانایی به توانایی» است؛ همان چیزی که از آن به عنوان «جوهره آموزش مهارتی» یاد شد.
آمار FAO؛ مهارت‌آموزی یعنی بهره‌وری
در پایان نشست، به مطالعه‌ای از سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (FAO) اشاره شد که نشان می‌دهد آموزش‌های مهارتی در زنجیره تولید خوراک دام می‌تواند بهره‌وری را تا ۳۰ درصد افزایش و هزینه‌های تولید را ۵ تا ۱۵ درصد کاهش دهد.
بر پایه این داده‌ها، آموزش‌های مهارتی نه‌تنها یک ضرورت آموزشی بلکه یک سرمایه‌گذاری اقتصادی است که مستقیماً به افزایش سود و پایداری تولید منجر می‌شود.
در مجموع نخستین پنل تخصصی روز دوم نمایشگاه دام، طیور و صنایع وابسته تهران با عنوان حضور به صحنه‌ای از همگرایی 3 نهاد کلیدی کشور بدل شد: جهاد کشاورزی، سازمان آموزش فنی‌وحرفه‌ای و انجمن صنایع خوراک دام، طیور و آبزیان کشور.
این هم‌افزایی قرار است شکاف دیرینه میان صنعت و آموزش را پر کند و مسیر تازه‌ای برای تربیت نیروی انسانی حرفه‌ای و کارآمد در یکی از حیاتی‌ترین بخش‌های امنیت غذایی کشور بگشاید.
دیدگاه تان را بنویسید