عضو هیات علمی موسسه تحقیقات علوم دامی کشور گفت: در شرایط تنش گرمایی انتخاب نژاد مقاوم، اصلاح جایگاه دام و تنظیم جیره غذایی با انرژی کمتر و فیبر مناسب، از مهم‌ترین اقدامات برای کاهش اثرات منفی گرما بر دام‌هاست.
به گزارش روابط عمومی موسسه تحقیقات علوم دامی کشور، سید محمود نصراللهی با اشاره به این‌که دام‌ها به‌ویژه نشخوارکنندگان دارای دامنه معمول دمایی بوده که در آن قادر به کنترل دمای بدن خود هستند؛ افزود: درصورت خروج دمای محیط از این دامنه، به‌ویژه در محدوده بالایی، دام دچار استرس حرارتی می‌شود که پیامدهایی چون کاهش مصرف خوراک، افت تولید شیر، کاهش باروری و در موارد شدیدتر، بروز اختلالات متابولیکی و حتی تلفات دام را به همراه دارد.
عضو هیات علمی بخش مدیریت پرورش مؤسسه تحقیقات علوم دامی کشور ادامه داد: در برخی دامداری‌ها با میانگین تولید شیر ۳۵ کیلوگرم، در صورت عدم کنترل شرایط گرمایی، افت تولید تا ۱۵ کیلوگرم نیز مشاهده می‌شود که زیان بزرگی برای واحدهای پرورشی به‌حساب می‌آید.
نصراللهی با اشاره به این‌که بسته به نوع سیستم پرورش دام، شیوه‌های مدیریت متفاوتی وجود دارد؛ گفت: در برخی دامداری‌های دارای سیستم‌های صنعتی استفاده از تاسیسات مناسب، سیستم‌های خنک‌کننده مؤثر، جیره متناسب با فصل و بهره‌گیری از مشاوران متخصص منتج به درصد بالای مهار اثر استرس حرارتی و تولید نه‌چندان متفاوت آن‌ها در تابستان و زمستان شده است.
این پژوهشگر ادامه داد: اما در همین واحدها درصورت عمل نکردن به اصول، امکان افت تولید تا 30 درصد نیز وجود دارد.
وی با بیان این‌که در واحدهای سنتی می‌توان با وجود عدم امکان سرمایه‌گذاری سنگین با اقداماتی ساده اما مؤثر، دام‌ها را در برابر گرما محافظت کرد؛ افزود: تهویه مناسب جایگاه، استفاده از سایه‌بان یا انتقال دام‌ها در ساعات گرم روز به مناطق سایه‌دار مانند باغ‌ها یا مراتع و نیز تأمین آب خنک و تمیز نقشی اساسی در کاهش استرس گرمایی ایفا می‌کند.
نصراللهی با تأکید بر این‌که با کاهش مصرف خوراک در گرما، افزایش تراکم مواد مغذی جیره ضروری است؛ گفت: افزایش میزان چربی در جیره نشخوارکنندگان به‌ویژه گاوهای شیری، استفاده بیشتر از غلات در دام‌های پرواری و حذف مواد نامرغوب یا کم‌ارزش غذایی مانند فیبرهای بی‌کیفیت، از راهکارهای مهم در این زمینه بوده و همچنین ریزمغذی‌هایی مانند کروم و ویتامین‌های A، C و E که در دوره‌های استرس حرارتی نیاز به آن‌ها افزایش می‌یابد نیز باید در جیره گنجانده شود.
وی افزود: بهتر است خوراک‌دهی در ساعات خنک روز انجام شده و تعداد دفعات آن افزایش یابد تا دسترسی دام‌ها به خوراک تازه‌تر فراهم و از فساد زودهنگام خوراک جلوگیری شود.
نصراللهی با اشاره به این‌که افزایش دما همراه با رطوبت، بستر مناسبی برای گسترش مگس‌ها، انگل‌های پوستی و گوارشی فراهم می‌کند؛ گفت: این مشکلات ممکن است منشأ محیطی، خوراکی یا آبی داشته باشد.
وی با بیان این‌که استرس گرمایی با افزایش نیاز اکسیژن می‌تواند زمینه‌ساز مشکلات تنفسی به‌ویژه در دام‌های جوان شود؛ افزود: در کنار این موارد، استرس حرارتی با تولید متابولیت‌های سمی و کاهش مصرف خوراک، تعادل بدن دام را بر هم زده و بخش زیادی از گله را درگیر می‌کند؛ از این‌رو اختلالات متابولیکی ناشی از تنش حرارتی گاه خطرناک‌تر از بیماری‌های انگلی و تنفسی ظاهر می‌شود.
عضو هیأت علمی مؤسسه تحقیقات علوم دامی کشور گفت: آب، به‌عنوان اصلی‌ترین عامل کنترل گرمای بدن دام بوده و دسترسی به آب تمیز، خنک، عاری از شوری، آلودگی میکروبی و انگل‌های گوارشی برای دام‌ها ضروری است.
نصراللهی با اشاره به این‌که دام‌ها به‌مرور زمان با شرایط اقلیمی خود سازگار شده‌اند؛ توضیح داد: نژادهای بومی مناطق کویری و جنوبی ایران به دلیل رنگ روشن بدن، پوست نازک، غدد عرقی بیشتر، چربی زیرپوستی کمتر و رفتارهای سازگار با گرما، مقاومت بالایی در برابر گرما دارد.
این پژوهشگر ادامه داد: در میان نژادهای وارداتی، دام جرزی نسبتاً مقاوم و در مقابل نژادی مانند گاو هولشتاین بسیار حساس است.
وی با معرفی اصلاح جایگاه دام به‌عنوان مهم‌ترین راهکار مدیریت گرما، اظهار داشت: ساخت جایگاه مناسب، الزاماً هزینه‌بر نیست بلکه باید متناسب با اقلیم، جهت وزش باد، متریال قابل استفاده، و دسترسی به آب و خوراک طراحی شود.
وی با بیان این‌که در دامداری‌های صنعتی، نصب تجهیزات خنک‌کننده مانند آب‌پاش و مه‌پاش می‌تواند آسایش دمایی دام را فراهم کند؛ افزود: همچنین بهره‌گیری از دانش کارشناسان تغذیه، بهداشت و تأسیسات، به کاهش هزینه‌ها و افزایش بهره‌وری کمک زیادی خواهد کرد.
دیدگاه تان را بنویسید