بازارهای جهانی، فشارهای محلی: نکات کلیدی از کنفرانس بازار جهانی کود در سال ۲۰۲۵

اتاق خبر کشاورزپلاس: بازار جهانی کود تحت تأثیر مجموعه‌ای پیچیده از عوامل قرار دارد؛ از تحولات کشاورزی، بازارهای انرژی و روندهای کاهش کربن، تا ژئوپلیتیک، درگیری‌ها و وضعیت کلی اقتصاد جهانی. در این چشم‌انداز همواره در حال تغییر، برای فعالان بازار، شناخت محرک‌ها، روندهای نوظهور، تفاوت‌های منطقه‌ای و عوامل برهم‌زننده بالقوه بسیار حیاتی است.

در تاریخ ۱ تا ۲ ژوئیه ۲۰۲۵، ( 10 و 11 تیر 1404 خورشیدی) انجمن بین‌المللی کود (IFA) کنفرانس سالانه بازارهای جهانی خود را در لندن، پایتخت بریتانیا برگزار کرد تا بینش‌های کلیدی در مورد این موضوعات ارائه دهد. این رویداد با حضور ۱۳۵ نماینده از ۷۷ شرکت و ۳۲ کشور برگزار شد و بیش از ۳۰ سخنران، دانش و تجربیات خود را با حاضران به اشتراک گذاشتند.

مهم‌ترین محورهای مطرح‌شده در این کنفرانس شامل مباحث زیر بودند: 

۱. صنعت کود همچنان با عدم قطعیت روبروست

کارشناسان حوزه ژئوپلیتیک، حمل‌ونقل دریایی و بهینه‌سازی زنجیره تأمین در خصوص تأثیرات جدی تکه‌تکه شدن نظم جهانی، اختلالات تجاری و بی‌ثباتی‌های سیاسی بر بازارهای کود صحبت کردند. این صنعت در حال عبور از طیف پیچیده‌ای از چالش‌هاست که بر مقرون‌به‌صرفه بودن محلی، شرایط سرمایه‌گذاری و مسیرهای حمل‌ونقل تأثیر گذاشته‌اند. عواملی مانند افزایش تنش‌های ژئوپلیتیکی، بالا رفتن هزینه‌ها، فشار برای کاهش کربن، موانع فناورانه و تعرفه‌های گمرکی در کل زنجیره تأمین، بخشی از این معضلات هستند.
 

خطرات ژئوپلیتیکی در سال ۲۰۲۵ میلادی فراتر از پیش‌بینی‌ها رفته‌اند؛ با تشدید درگیری‌ها در دریای سیاه، خاورمیانه و جنوب آسیا. افزون بر این، سطح تعرفه‌ها از زمان جنگ جهانی دوم بی‌سابقه بوده و عملاً 4 دهه آزادسازی تجاری را معکوس کرده است. همه این اتفاقات در شرایطی رخ داده‌اند که همکاری جهانی تضعیف شده و کارایی نهادهای چندجانبه سنتی کاهش یافته است. نتیجه، تغییر مسیرهای تجاری، فشار بر حجم تجارت دریایی، افزایش حق بیمه‌های حمل‌ونقل و بالا رفتن هزینه‌های زنجیره تأمین بوده است. سخنرانان هشدار دادند که رشد تولید ناخالص داخلی جهانی در حال کاهش است و چرخه‌های انتخاباتی در سال‌های ۲۰۲۶ و ۲۰۲۷ میلادی می‌توانند تعیین‌کننده باشند.

در حوزه کشاورزی – که بستر اصلی تقاضای کود است – بازارهای عمده محصولات کشاورزی با مازاد عرضه مواجه هستند که قیمت‌ها را تحت فشار قرار داده‌اند. کارشناسان توضیح دادند که الگوهای تجارت ذرت و سویا به دلیل تعرفه‌ها در حال تغییرند و تقاضا در بازارهای سنتی نیز با کاهش رشد جمعیت در حال توقف است. در بلندمدت، تقاضا برای سوخت‌های زیستی در بخش‌هایی مانند سوخت هوایی می‌تواند از رشد بخش کشاورزی پیشی بگیرد؛ زیرا از محصولات جدیدی در تناوب‌های زراعی استفاده خواهد شد که این موضوع می‌تواند محرک تازه‌ای برای تقاضای کود باشد.

۲. تاب‌آوری زنجیره تأمین در اولویت قرار گرفته در حالی که پایداری در برخی بازارها متوقف شده

موضوع امنیت زنجیره تأمین یکی از محورهای اصلی سخنرانی‌ها بود. کودها اکنون بیش از گذشته به‌عنوان کالاهایی راهبردی شناخته می‌شوند که برای تأمین امنیت غذایی باید از آن‌ها در برابر اختلالات جهانی محافظت شود. ریسک‌های زنجیره تأمین در سال ۲۰۲۵ به‌طور چشمگیری افزایش یافته‌اند؛ شامل حملات سایبری، حوادث جوی شدید، اعتراضات و اعتصابات، تغییرات مقرراتی و تعرفه‌ها. سازمان‌هایی که زودتر برای مقابله با این خطرات آماده شده‌اند – مانند سرمایه‌گذاری در مراحل بالادستی و تنوع‌بخشی به منابع تأمین – توانسته‌اند مقاومت بیشتری از خود نشان دهند.

همزمان با این چالش‌ها، موضوع کاهش کربن در این صنعت نیز مطرح است. بسیاری از ذی‌نفعان نسبت به حجم زیاد داده‌های اقلیمی و دقت آن‌ها دچار سردرگمی شده‌اند. سخنرانان توضیح دادند که کربن‌زدایی بسیار پرهزینه و دشوار است؛ زیرا صنایع انرژی‌بر در درازای یک قرن اخیر، بهینه‌سازی بر پایه سوخت‌های فسیلی را دنبال کرده‌اند. گذار به خوراک‌های کم‌کربن با هزینه‌های سرمایه‌گذاری بالا و مسیرهای فناورانه پراکنده همراه است. به‌عنوان مثال، در حوزه آمونیاک کم‌کربن، بیش از ۴۰۰ پروژه اعلام شده‌ است، اما تنها درصد اندکی از آن‌ها در میان‌مدت به مرحله ساخت می‌رسند. البته در همین حوزه، فرصت‌هایی هم پدید آمده‌اند؛ از جمله کاربرد جدید آمونیاک به‌عنوان سوخت دریایی.

سخنرانان این کنفرانس بین المللی اشاره کردند که زنجیره‌های تأمین باید خود را با تغییرات جمعیتی هم تطبیق دهند. رشد جمعیت جهانی تا سال ۲۰۵۰ عمدتاً در مناطقی مانند آفریقا رخ می‌دهد که مصرف کود در آن پایین و زنجیره تأمین با مشکلات فراوانی مواجه است. صادرکنندگان بزرگ باید خود را برای پاسخگویی به نیاز بازارهای در حال رشد آماده کنند؛ بازارهایی که مصرف غذا و مواد مُغذی در آن افزایش خواهد یافت. با این حال، حتی در بازارهای تثبیت‌شده هم موانعی برای افزایش مصرف کود وجود دارد. برای نمونه، در آرژانتین، نرخ پایین استفاده از کود باعث کاهش بازده و سودآوری شده که این امر ناشی از اجاره‌های کوتاه‌مدت زمین، بی‌ثباتی اقتصادی و فشار مالیاتی بالاست.

۳. چشم‌انداز بازار کود بسته به نوع ماده مغذی و منطقه متفاوت است؛ در حالی که حوزه‌های نوظهور تقاضا پتانسیل بالایی نشان می‌دهند

با وجود تفاوت‌ها در چشم‌انداز بازارها، همه محصولات با نوسانات، تغییر جریان‌های تجاری، تحولات سیاستی و کاهش مقرون‌به‌صرفه بودن مواجه‌اند. انتظار می‌رود تقاضای کود از کف‌های قیمتی سال‌های ۲۰۲۲ و ۲۰۲۳ میلادی به بهبود خود ادامه دهد، هرچند این روند به‌صورت یکنواخت نبوده و شرایط محلی تفاوت‌های زیادی دارند.
 

در نیمه اول سال ۲۰۲۵، مقرون‌به‌صرفه بودن کودها کاهش یافته بود؛ زیرا بازارهای کشاورزی تضعیف شده و قیمت کودها بالا رفته بود. کارشناسان نشان دادند که وقتی هزینه‌ها بالا برود، کشاورزان ممکن است مصرف برخی مواد مغذی مانند فسفر و پتاسیم را حذف کرده و تنها بر ازت (نیتروژن) متمرکز شوند، چرا که برای بیشتر محصولات اهمیت بیشتری دارد. حاشیه سود کشاورزان در برزیل و آمریکا همچنان بالاتر از میانگین ده‌ساله باقی مانده، اما نسبت به سال‌های اخیر کاهش یافته است.

بازار کودهای ویژه و با ارزش افزوده (VAFs) با سرعت بالایی از یک سطح پایه پایین در حال رشد است – معمولاً با نرخ رشد سالانه ۵ تا ۶ درصد – که بسیار بیشتر از نرخ رشد محصولات سنتی است. این محصولات عمدتاً از طریق آبیاری یا محلول‌پاشی استفاده می‌شوند. کودهای VAF ترکیبی از مواد مغذی و اجزای عملکردی یا تقویتی هستند که ارزش افزوده ایجاد می‌کنند. با این حال، مشکلاتی مانند هزینه بالا، آگاهی پایین کشاورزان، پیچیدگی‌های مقرراتی و نیاز به سرمایه‌گذاری اولیه، مانع از رشد سریع‌تر این محصولات شده‌اند.

خارج از بخش کشاورزی، رشد سریع خودروهای الکتریکی موجب افزایش تقاضا برای فسفات در باتری‌های LFP (فسفات آهن لیتیوم) شده است که این امر می‌تواند بر زنجیره تأمین کود تأثیر بگذارد. این باتری‌ها به فسفر نیاز دارند که می‌تواند از اسید فسفریک تصفیه‌شده (PPA) یا MAP فنی (tMAP) تأمین شود. tMAP نوعی کود محلول در آب است و مطالعات موردی نشان می‌دهند که باتری‌های الکتریکی می‌توانند بین ۲۸۰ تا ۴۱۰ کیلوگرم tMAP مصرف کنند. با رشد ۲۲ درصدی سالانه تقاضای فسفر برای باتری‌ها در میان‌مدت، ممکن است تمام ظرفیت موجود tMAP صرف صنعت باتری شود. اگرچه این موضوع چالشی برای بخش کشاورزی است، اما همزمان فرصت‌هایی برای سرمایه‌گذاری و نوآوری به وجود می‌آورد که ممکن است در میان‌مدت فراتر از چین گسترش یابد.

 نکات کلیدی

بازار کود با مجموعه‌ای از عدم قطعیت‌ها روبروست که شامل خطرات ژئوپلیتیکی، تأثیر تعرفه‌ها، هزینه‌های بالاتر و چالش‌های کربن‌زدایی می‌شود.

از منظر راهبردی، سازمان‌هایی که سرمایه‌گذاری زودهنگام انجام دهند، زنجیره تأمین خود را تطبیق دهند، فناوری‌های کاهش کربن را بپذیرند و بر راه‌حل‌های مبتنی بر کشاورزان تمرکز کنند، در موقعیت بهتری برای مدیریت ریسک‌های آینده قرار خواهند داشت.

کودها بیش از گذشته به‌عنوان کالاهایی راهبردی مطرح‌اند؛ نقشی دوگانه در تأمین امنیت غذایی و پیشبرد اهداف کربن‌زدایی دارند که فرصت‌هایی برای سرمایه‌گذاری در سال‌های آینده ایجاد می‌کند.

این رویداد نشان داد که درک روندهای در حال تغییر جهانی و مجموعه‌ای از فرصت‌ها و چالش‌های خاص بازارهای کود تا چه اندازه حیاتی است.

به گزارش کارشناسان اتاق خبر کشاورزپلاس، انجمن بین‌المللی کود (IFA) در سال ۱۹۲۷ میلادی ( 98 سال پیش) تأسیس شد و تنها انجمن جهانی در حوزه کود محسوب می‌شود. این انجمن حدود ۵۰۰ عضو از حدود ۸۰ کشور دارد و مأموریت آن ترویج تولید، توزیع و استفاده کارآمد و مسئولانه از مواد مغذی گیاهی است. این مأموریت نقش حیاتی در کمک به تغذیه پایدار جمعیت جهان ایفا می‌کند.
IFA نماینده ارائه‌دهندگان راهکارهای تغذیه گیاه است. اعضای آن شامل تولیدکنندگان کود، بازرگانان و توزیع‌کنندگان، همچنین انجمن‌های مرتبط، ارائه‌دهندگان خدمات به صنعت، سازمان‌های تحقیقاتی، استارت‌آپ‌های فناوری کشاورزی (agtech) و سازمان‌های غیردولتی هستند.

گزارش مرتبط:

چشم‌انداز میان‌مدت بازار جهانی کود | 2025–2029