دامپزشکی ایران در مسیر جهانی‌شدن؛ سلامت واحد، دامپزشکی دانش‌بنیان و پدافند زیستی

تلویزیون اینترنتی کشاورزپلاس: مراسم بزرگداشت و جشن  روز ملی دامپزشکی در مهرماه ۱۴۰۴، با حضور جمعی از مدیران ارشد، استادان دانشگاه، فعالان بخش خصوصی و نخبگان علمی این حوزه برگزار شد. در این مراسم، علیرضا رفیعی‌پور، معاون وزیر جهاد کشاورزی و رئیس سازمان دامپزشکی کشور، ضمن تبیین جایگاه راهبردی دامپزشکی در ارتقای سلامت جامعه و امنیت غذایی، به تشریح برنامه‌ها و رویکردهای جدید این سازمان در پاسخ به چالش‌های نوپدید پرداخت.

این سخنان برگزیده از 33 دقیقه سخنرانی رفیعی‌پور، نگاهی جامع به نقش دامپزشکی در توسعه پایدار و ارتقای حکمرانی بهداشتی در کشور دارد.

*****************

سلامت واحد؛ مأموریت جهانی دامپزشکی

دامپزشکی، علمی است که مسئولیت آن محدود به حیوانات اهلی نیست؛ بلکه تمام موجودات زنده را در بر می‌گیرد. سازمان دامپزشکی کشور نه‌تنها در قبال دام‌ها، بلکه در برابر تمامی گونه‌های جانوری و زیستمندان کره زمین وظیفه دارد.

در همین راستا، ما به شعار «جهان واحد، سلامت واحد» (One World, One Health) باور داریم؛ مفهومی که لازمه آن همکاری میان سازمان دامپزشکی، وزارت بهداشت و سازمان حفاظت محیط‌زیست است. ان‌شاءالله در آینده‌ای نزدیک، با همراهی این نهادها، این رویکرد جهانی به‌صورت عملی در کشور ما پیاده‌سازی خواهد شد.

دانش و مسئولیت در مواجهه با گونه‌های غیرناطِق

دامپزشکی حرفه‌ای است دشوار؛ زیرا با موجوداتی سروکار دارد که زبان سخن گفتن ندارند. دامپزشکان باید آن‌قدر دانش فیزیولوژی، پاتولوژی و رفتارشناسی جانوران را بدانند که بتوانند به‌درستی درباره سلامت آن‌ها قضاوت کنند.

موفقیت جامعه دامپزشکی ناشی از ویژگی‌های خاص این قشر است؛ افرادی باهوش، صبور، دقیق و مهربان که از سر عشق و تعهد، در تمام ساعات شبانه‌روز در خدمت سلامت جامعه هستند. بسیاری از همکاران ما شب‌ها و روزها را دور از خانواده می‌گذرانند تا از سلامت دام و انسان پاسداری کنند.

دامپزشکی ایران؛ از تاریخ کهن تا افق جهانی

دامپزشکی در ایران قدمتی چند هزار ساله دارد. همان‌طور که پروفسور تاجبخش در کتاب تاریخ دامپزشکی ایران اشاره کرده‌اند، این علم در سرزمین ما تاریخی فراتر از هزاران سال دارد.

بر این اساس، هدف امروز ما در سازمان دامپزشکی، جهانی‌شدن دامپزشکی ایران است. در دنیایی که مرزها در حال محو شدن‌اند و بیماری‌های نوپدید و بازپدید سلامت جهانی را تهدید می‌کنند، ایران باید جایگاه علمی خود را در سطح بین‌الملل تثبیت کند.

دامپزشکی دانش‌بنیان؛ مأموریت قرن جدید

جهانی‌شدن دامپزشکی تنها با تکیه بر دانش نوین و فناوری‌های پیشرفته ممکن است. ازاین‌رو، ما در مسیر ایجاد «دامپزشکی دانش‌بنیان» گام برمی‌داریم.

دامپزشکی دانش‌بنیان، دامپزشکی‌ای است که از علوم نو مانند فناوری اطلاعات، هوش مصنوعی و فناوری هسته‌ای در تشخیص، پیشگیری و مبارزه با بیماری‌ها بهره می‌برد.

در سند ملی دانش‌بنیان امنیت غذایی نیز، دامپزشکی نقشی خطیر و راهبردی دارد. بنابراین، باید دانشی قوی و فناورانه در خدمت این مأموریت باشد تا بتواند در تحقق اهداف برنامه هفتم توسعه و سیاست‌های رئیس‌جمهور محترم نقش‌آفرینی کند.

چالش‌های اقلیمی و ضرورت پایداری در دامپروری

در عصر تغییرات اقلیمی، منابع حیاتی مانند آب و خاک در حال کاهش‌اند، در حالی‌که جمعیت جهان رو به افزایش است. در چنین شرایطی، وظیفه ما به‌عنوان دامپزشکان، سوق‌دادن نظام دامپروری به‌سمت تولید پایدار و تجدیدپذیر است.

ما باید از ظرفیت‌های زیست‌اقتصاد چرخشی (Circular Bioeconomy) بهره بگیریم تا دامپروری نه‌فقط منبع تولید غذا، بلکه عاملی در کاهش ضایعات، تولید انرژی پاک و توسعه پایدار باشد.

هشدار درباره بیوتروریسم و جنگ‌های بیولوژیک

در بخشی از سخنانم لازم می‌دانم به علما و نخبگان کشور هشدار دهم. منشأ بسیاری از تهدیدهای نوظهور علیه بشریت، از حوزه دامی سرچشمه می‌گیرد.

اگر اتفاقی مشابه کرونا در آینده رخ دهد، منشأ آن نیز ممکن است از بخش دامی باشد.

طبق آمار، ۹۹ درصد عوامل بیماری‌زا که در بیوبانک‌های بزرگ جهان مانند آمریکا نگهداری می‌شوند، منشأ دامی دارند. از این‌رو، خطر بیوتروریسم و ترور بیولوژیک کاملاً واقعی است و باید آن را جدی گرفت.

دامپزشکی در خط مقدم دفاع زیستی کشور قرار دارد. علم دامپزشکی قادر است با شناسایی سریع بیماری‌های بومی، وارداتی یا مشکوک به منشاء تروریستی، از گسترش تهدیدها جلوگیری کند. این توان علمی و پدافندی، مایه افتخار و آرامش ملت ایران است.

دامپزشکی؛ سد ایمنی کشور در برابر تهدیدات

خوشبختانه، همکاران ما در سراسر کشور به‌عنوان یک سد ایمنی و زیستی قدرتمند فعالیت می‌کنند. هرگاه بیماری در نقطه‌ای از کشور شناسایی شود، بلافاصله با آزمایش و پایش دقیق مشخص می‌شود که منشأ آن چیست و چگونه باید مهار شود.

این توانمندی بی‌بدیل، حاصل دانش، تجربه و هوشمندی جامعه دامپزشکی است. هیچ علمی جز دامپزشکی قادر نیست چنین نقشی را ایفا کند.

دامپزشکی؛ سرمایه پدافندی و اقتصادی کشور

دامپزشکی ایران یک نهاد پدافندی و اقتصادی است. هر ریال هزینه در دامپزشکی، 8 ریال بازده اقتصادی دارد.

با بودجه‌ای اندک، سازمان دامپزشکی کشور توانسته است از بروز خسارات عظیم اقتصادی، بهداشتی و تجاری جلوگیری کند.

این دستاوردها نتیجه ایثار و تلاش شبانه‌روزی بیش از 50 هزار نفر از جامعه دامپزشکی کشور است که در خط مقدم سلامت، امنیت غذایی و تجارت بین‌المللی ایران ایستاده‌اند.

دعوت به حمایت از دامپزشکی مقتدر

از مسئولان، نهادهای علمی و علما می‌خواهم از دامپزشکی مقتدر ایران حمایت کنند.

در جهانی که دشمنان می‌توانند بدون هزینه، از طریق تهدیدهای بیولوژیک یا اختلال در امنیت غذایی کشورها را هدف قرار دهند، تنها یک دامپزشکی علمی، توانمند و مجهز می‌تواند سدّ دفاعی پایدار ایجاد کند.

دامپزشکی، بازوی پدافندی نظام و حافظ سلامت عمومی، اقتصاد ملی و تجارت بین‌المللی کشور است.

به لطف خداوند و با حمایت مردم و مسئولان، خانواده دامپزشکی ایران همچنان در مسیر خدمت به انقلاب، نظام و اقتصاد کشاورزی با اقتدار پیش خواهد رفت.