عراق توزیع یارانه آبیاری و کود را برای فصل کشت زمستانه آغاز می‌کند
کشاورزان واجد شرایط به نوارهای آبیاری قطره‌ای و وام کم‌بهره ۳ تا ۵ درصدی برای خرید پمپ و فیلتر دسترسی خواهند داشت
دولت عراق در جلسه اخیر هیئت وزیران، بسته حمایتی جدیدی برای تأمین کود یارانه‌ای و توسعه سیستم‌های آبیاری کم‌مصرف تصویب کرد؛ طرحی که از اوایل دسامبر ۲۰۲۵ در استان‌های اصلی تولید گندم و جو اجرایی می‌شود.
تلویزیون اینترنتی کشاورزپلاس:
بر اساس اعلام وزارت کشاورزی عراق، یارانه‌ها شامل کودهای نیتروژنه و فسفاته با اولویت استان‌های واسط، بصره، ذی‌قار و نینوا است. همچنین کشاورزان واجد شرایط به نوارهای آبیاری قطره‌ای و وام کم‌بهره ۳ تا ۵ درصدی برای خرید پمپ و فیلتر دسترسی خواهند داشت.
این تصمیم با هدف پشتیبانی از کشت زمستانه ۲۰۲۵–۲۰۲۶ و کاهش مصرف آب در شرایط افت ورودی دجله و فرات اتخاذ شده است. دفتر نخست‌وزیری عراق قرار است جزئیات دستورالعمل اجرایی و جدول قیمت یارانه‌ای نهاده‌ها را در روزهای آینده منتشر کند.
پیامدها برای ایران و همسایگان
۱) پیامد برای ایران
فرصت صادراتی: اجرای یارانه‌های کشاورزی در عراق معمولاً به افزایش تقاضا برای تجهیزات و نهاده‌های ارزان‌تر منجر می‌شود؛ شرکت‌های ایرانی تولیدکننده نوار آبیاری، پمپ‌های کم‌فشار و فیلتر دیسکی می‌توانند سهم‌گیری کنند، به‌ویژه در مرزهای خوزستان و ایلام.
رقابت در بازار غلات: حمایت از گندم و جو ممکن است واردات عراق از ایران را در میان‌مدت کاهش دهد، به‌ویژه اگر برنامه خودکفایی ۶ میلیون‌تنی تداوم یابد.
هم‌پوشانی سیاستی: همزمانی با طرح‌های ایران برای مزرعه‌های کم‌مصرف (کشت قراردادی، الگوی کشت) امکان همکاری فنی و انتقال تجربه را ایجاد می‌کند.
۲) اقلیم کردستان عراق
اقلیم معمولاً سیاست جداگانه توزیع نهاده دارد، اما با کمبود آب در استان‌های اربیل و سلیمانیه، احتمال اجرای بسته مشابه بالا است.
بازار اقلیم ورودپذیرتر برای کالاهای ایرانی است؛ به‌ویژه سیستم‌های قطره‌ای باغی و کودهای میکرو.
تغییر الگوی آبیاری می‌تواند فشار تقاضا بر آب سطحی سد دوکان و داربندخان را کاهش دهد.
۳) پیامد برای بازار خلیج فارس
اگر عراق از روش‌های غرقابی فاصله بگیرد، وابستگی به واردات خوراک دام از خلیج فارس اندکی کاهش می‌یابد.
این روند می‌تواند رقابت منطقه‌ای برای تأمین تکنولوژی آبیاری هوشمند را تشدید کند (ترکیه و اردن بازیگران فعال‌تر خواهند شد).
۴) فرصت‌های پیش‌رو برای ایران
قراردادهای EPCF برای پروژه‌های آبیاری در جنوب عراق
صادرات کود آلی و بیولوژیک در پاسخ به محدودیت‌های فسفاته
ایجاد کارگزاری مشترک خدمات پس از فروش با شرکت‌های عراقی
همکاری پژوهشی میان سازمان تات ایران و مراکز تحقیقاتی عراق در مدیریت شوری خاک
منابع رسمی:
وزارت کشاورزی عراق - خبرگزاری رسمی https://www.ina.iq - دفتر نخست‌وزیری عراق
العراق یبدأ بتوزیع إعانات الری والأسمدة لموسم الزراعة الشتوی
قسم الشؤون الدولیة – تلفزیون الإنترنت «کشاورزپلاس»:
أعلنت وزارة الزراعة العراقیة أن برامج الدعم تشمل الأسمدة النیتروجینیة والفسفاتیة، مع إعطاء الأولویة لمحافظات واسط والبصرة وذی قار ونینوى. کما سیتمکن المزارعون المستحقون من الحصول على أشرطة الریّ بالتنقیط وقروض منخفضة الفائدة تتراوح بین 3% إلى 5% لشراء المضخات والفلاتر.
ویأتی هذا القرار بهدف دعم خطة الزراعة الشتویة لموسم 2025–2026 وتقلیل استهلاک المیاه فی ظلّ انخفاض واردات نهری دجلة والفرات. ومن المقرر أن یصدر مکتب رئیس الوزراء العراقی خلال الأیام المقبلة التوجیھات التنفیذیة التفصیلیة وجدول الأسعار المدعومة للمدخلات الزراعیة.
الآثار المترتبة على إیران ودول الجوار
1) التأثیر على إیران
فرص تصدیریة: عادةً ما تؤدی برامج الدعم الزراعی فی العراق إلى زیادة الطلب على المعدات والمدخلات الأقل تکلفة؛ ما یمنح الشرکات الإیرانیة المنتجة لأشرطة الریّ، المضخات ذات الضغط المنخفض، والمرشحات القرصیة فرصة أکبر لدخول السوق، خصوصًا فی المنافذ الحدودیة بمحافظتی خوزستان وإیلان.
المنافسة فی سوق الحبوب: دعم زراعة القمح والشعیر قد یؤدی إلى تقلیل واردات العراق من إیران على المدى المتوسط، لا سیما إذا استمرت خطة الوصول إلى الاکتفاء الذاتی البالغ 6 ملایین طن.
تداخل السیاسات الزراعیة: تزامن هذا القرار مع مشاریع إیران للزراعة منخفضة الاستهلاک المائی (کالزراعة التعاقدیة وتطبیق نظم المحاصیل) قد یفتح المجال للتعاون الفنی وتبادل الخبرات.
2) إقلیم کردستان العراق
الإقلیم یطبق عادة سیاسات مستقلة فی توزیع المدخلات الزراعیة، لکن مع تفاقم نقص المیاه فی محافظتی أربیل والسلیمانیة، یُرجَّح اعتماد حزمة دعم مماثلة.
ویُعدّ سوق الإقلیم أکثر تقبّلًا للمنتجات الإیرانیة؛ خصوصًا نظم الریّ بالتنقیط للبساتین والأسمدة المیکرویة.
کما قد یسهم تغییر أنماط الری فی تقلیل الضغط على الموارد المائیة السطحیة فی سدی دوکان وداربندخان.
3) التأثیر على سوق الخلیج الفارسی
إذا اتجه العراق نحو التخلی عن أسالیب الریّ بالغمر، فستقل تبعیته لواردات أعلاف الماشیة من دول الخلیج بدرجة طفیفة.
وقد یؤدی ذلک إلى تشدید المنافسة الإقلیمیة فی مجال تقنیات الریّ الذکی، حیث ستسعى دول مثل ترکیا والأردن لتوسیع حضورها فی هذا السوق.
4) الفرص المتاحة أمام إیران
عقود EPCF لتنفیذ مشاریع الریّ فی جنوب العراق
تصدیر الأسمدة العضویة والحیویة تماشیاً مع قیود استخدام الأسمدة الفسفاتیة
إنشاء وکالات مشترکة لخدمات ما بعد البیع بالتعاون مع الشرکات العراقیة
التعاون البحثی بین منظمة تات الإیرانیة ومراکز البحوث الزراعیة العراقیة فی مجال إدارة ملوحة التربة
المصادر:
وزارة الزراعة العراقیة – الوکالة العراقیة للأنباء INA – مکتب رئیس الوزراء العراقی
دیدگاه تان را بنویسید