علیرضا صفاخو - روزنامه نگار ارشد بخش کشاورزی و مدیر تلویزیون اینترنتی کشاورزپلاس
انتشار مجدد شایعه‌ای قدیمی درباره استفاده از ماده مخدر تریاک در خوراک مرغ‌های گوشتی، اگرچه در این روزها با واکنش قاطع اتحادیه سراسری تعاونی‌های کشاورزی پرورش‌دهندگان مرغ گوشتی ایران همراه شد، اما فراتر از خودِ ادعا، زنگ خطری است برای اعتبار حرفه‌ای رسانه‌ها و فعالان فضای مجازی.
این ادعا که نخستین بار در دوران همه‌گیری کرونا در فضای مجازی مطرح شده بود، اخیراً با بی‌دقتی و شتاب‌زدگی، از سوی برخی کانال‌ها و صفحات بازنشر شد؛ غافل از اینکه در دنیای رسانه، هر واژه‌ای می‌تواند به اندازه یک تیتر غلط، اعتماد عمومی را زخمی کند.
واقعیت فنی؛ افسانه‌ای که تکرار شد
بر اساس بیانیه رسمی این اتحادیه، افزودن هرگونه ماده مخدر، داروی غیرمجاز یا ترکیب شیمیایی نامتعارف به خوراک طیور نه‌تنها از نظر علمی و اقتصادی غیرممکن است، بلکه باعث اختلال در متابولیسم، تلفات گله و افت کیفیت گوشت می‌شود.
تمام مراحل پرورش، تغذیه و دارودرمانی در مرغداری‌های کشور نیز زیر نظارت مستمر سازمان دامپزشکی کشور و با استفاده از خوراک‌های دارای مجوز رسمی انجام می‌شود.
افزایش وزن طبیعی مرغ در دوره ۴۲ تا ۴۵ روزه، نتیجه‌ی سال‌ها اصلاح نژاد، تغذیه متوازن، مدیریت علمی و شرایط مناسب پرورش است، نه حاصل مصرف مواد غیرقانونی.
با این حال، بازنشر دوباره یک ادعای بی‌پایه نشان داد که برخی رسانه‌ها هنوز از ساده‌ترین اصول حرفه‌ای فاصله دارند: «پیش از انتشار، صحت‌سنجی کنید.»
رسانه و اخلاق؛ مسئولیت فراموش‌شده
رسانه، خواه سنتی باشد یا دیجیتال، حامل مسئولیت است. هر بار که خبری بی‌منبع و بی‌پایه منتشر می‌شود، اعتماد عمومی ترک برمی‌دارد. این اتفاق مصداق روشن همان جمله قدیمی است:
«سنگی که نادان در چاه می‌اندازد، صد عاقل هم بیرون نمی‌کشند.»
چنین سهل‌انگاری‌هایی، سهوی یا عمدی، در نهایت ضربه‌ای است به تولید ملی، امنیت غذایی، و جایگاه حرفه‌ای خودِ خبرنگار یا رسانه.
در دوران بحران‌های اطلاعاتی، رسانه‌ای که بدون تحقیق تیتر می‌زند، همانند کسی است که آتش را زیر انبار بار می‌افروزد؛ شاید در لحظه گرم شود، اما دودش تا مدتی در چشم جامعه می‌رود.
نمونه‌های بین‌المللی: از مرغ تا واکسن
در جهان نیز، نمونه‌های مشابهی فراوان است. در سال ۲۰۲۰، پس از شایعه استفاده از «هورمون رشد گاوی» در مرغ‌های برزیلی، صادرات طیور این کشور برای چند هفته متوقف شد؛ تنها به دلیل بازنشر گسترده یک ادعای بدون منبع در شبکه‌های اجتماعی.
یا در ماجرای «واکسیناسیون کووید» در اروپا، تنها یک تیتر غلط درباره عوارض جانبی، منجر به افت ۱۵ درصدی اعتماد عمومی شد — و همه اینها نتیجه همان چیزی است که متخصصان ارتباطات آن را «تکثیر هیجان بدون تحقیق» می‌نامند.
رسالت خبرنگار در عصر اطلاعات
در دنیایی که هر تلفن همراه می‌تواند یک رسانه باشد، تفاوت خبرنگار حرفه‌ای با کاربر عادی در تعهد به حقیقت است.
بی‌توجهی به این مرز ظریف، همان چیزی است که به تعبیر روزنامه‌نگاران کهنه‌کار، «آبروی قلم را به باد می‌دهد».
اگر هدف از خبر، روشنگری است، پس باید «چراغ حقیقت» باشد نه «مشعل هیجان».
در چنین فضایی، بازنشر بی‌منبع یک شایعه نه افشاگری است و نه ژورنالیسم؛ بلکه خیانت به اصل خبر است.
رسانه باید بپرسد، تحقیق کند، و اگر مطمئن نیست، منتشر نکند. همان‌طور که در اخلاق حرفه‌ای آمده است:
«دقت، اولین نشانه احترام به حقیقت است.»
فراخوان به رسانه‌ها و فعالان محتوا
اتحادیه سراسری مرغداران گوشتی ایران، در بیانیه خود از همه رسانه‌ها، خبرنگاران و فعالان فضای مجازی خواسته است پیش از انتشار هرگونه ادعا درباره امنیت غذایی کشور، از مراجع رسمی استعلام کنند.
این درخواست صرفاً یک هشدار صنفی نیست، بلکه دعوتی است به بازگشت به اخلاق رسانه‌ای.
امروز بیش از هر زمان دیگری باید یادمان باشد:
«هر گردی گردو نیست»
و هر پست و توییت پرلایک، الزاماً حقیقت ندارد.
رسانه اگر حافظ حقیقت نباشد، تبدیل به تریبون هیاهو می‌شود.
در برابر هر خبر مشکوک، کافی است چند ثانیه درنگ کنیم، جستجویی ساده در «نعمت گوگل» انجام دهیم، و از خود بپرسیم: «آیا این سخن، مستند است؟»
اگر پاسخ منفی بود، شایسته‌تر است که سکوت کنیم تا نادانسته، به کارزار تخریب اعتماد و تولید ملی دامن نزنیم.
زیرا در جهان امروز، حقیقت نه فریاد می‌خواهد و نه هیجان؛ فقط دقت می‌خواهد.
دیدگاه تان را بنویسید