پیشنهاد تشکیل «ستاد ملی تب برفکی» به ریاست معاون اول رئیس‌جمهوری

رادیو کشاورز: در روزهایی که دغدغه‌ امنیت غذایی و تولید پایدار بیش از هر زمان دیگری احساس می‌شود، سازمان دامپزشکی کشور با فرماندهی میدانی علیرضا رفیعی‌پور، نبردی آرام اما حیاتی را برای کنترل بیماری تب برفکی سویه‌ جدید آغاز کرده است؛ نبردی که با واکسیناسیون میلیون‌ها رأس دام، ذخیره‌سازی اضطراری واکسن و هم‌افزایی ملی میان دامداران، پژوهشگران و مدیران استانی، به مرحله‌ای تعیین‌کننده رسیده است.

از هشدار تا اقدام فوری

واکنش سریع، رمز موفقیت در میدان اپیدمی

به محض گزارش موارد اولیه در آذربایجان غربی، تیم‌های دامپزشکی با سرعتی بی‌سابقه وارد عمل شدند. ترک تشریفات اداری برای واردات اضطراری ۵۰۰ هزار دُز واکسن، آغاز واکسیناسیون سراسری و قرنطینه‌ هوشمند در شعاع‌های یک، 3 و 10 کیلومتری از کانون‌ها، تصویری واقعی از «دامپزشکی در میدان»   را رقم زد.

رفیعی‌پور در این نشست خبری گفت:
«اگر واکسن به‌موقع در دسترس نبود، تلفات می‌توانست به بیش از ۲۰۰ هزار رأس برسد، اما امروز آمار تلفات به ۱۷۰۲ رأس محدود شده است.»
این عدد کوچک اما پرمعنا، نتیجه‌ هوشیاری و سرعت عملی است که شاید در کمتر نهاد دولتی مشابه آن دیده شود.

علم، پیش‌بینی و ذخیره زیستی

بانک زیستی؛ بیمه‌نامه‌ آینده‌ دامپزشکی ایران

در حالی‌که بسیاری از کشورها هنوز درگیر شناسایی سویه‌های جدید هستند، ایران در حال ایجاد بانک زیستی ملی برای ذخیره‌ سوش‌های ویروسی بیماری‌های دامی است. این تصمیم، به‌گفته‌ رفیعی‌پور، «دروازه‌ ورود دامپزشکی ایران به عصر واکنش سریع» است؛ یعنی جایی که کشور می‌تواند ظرف چند روز واکسن متناسب با هر ویروس تازه را تولید کند.

در کنار آن، تولید داخلی واکسن سویه‌ جدید تب برفکی در مؤسسه رازی آغاز شده و قرار است تا دو ماه آینده عرضه شود؛ گامی به‌سوی خودکفایی واکسنی و کاهش وابستگی به واردات.

اقتصاد دوم کشور؛ دامپزشکی و سفره مردم

وقتی واکسن، اقتصاد را نجات می‌دهد

رفیعی‌پور گفت: «دامپزشکی، اقتصاد دوم کشور است.»
رقم 2 همت خسارت در برابر احتمال خسارت ۴۰ همتی، خود گویای ارزش اقتصادی پیشگیری است.

در سایه‌ اقدامات سازمان دامپزشکی، نه‌تنها دام‌ها بلکه امنیت غذایی کشور محافظت شده است؛ چراکه ایران دومین کشور جهان از نظر جمعیت دام سنگین اصیل است و هر بیماری در این حوزه، مستقیماً بر سفره‌ مردم تأثیر می‌گذارد.

در همین راستا، پرداخت خسارت به دامداران آغاز شده و ۷۰۰ هزار دُز واکسن نیز رایگان در اختیار آنان قرار گرفته است تا نشان دهد حمایت دولتی می‌تواند هم‌زمان با اقدام علمی معنا پیدا کند.

هم‌افزایی ملی و شفافیت در تصمیم

قرارگاه تب برفکی؛ نمونه‌ای از مدیریت پاسخ‌گو

ایجاد «قرارگاه تب برفکی» در سازمان دامپزشکی، نقطه‌ اتصال تصمیم‌گیری ملی با میدان عمل است. این قرارگاه به‌صورت شبانه‌روزی وضعیت را رصد می‌کند و گزارش‌های دقیق GIS از شبکه‌های دامپزشکی سراسر کشور دریافت می‌کند.

به گفته رفیعی‌پور، هماهنگی‌های بین‌بخشی در سطح ملی پیشنهاد تشکیل «ستاد ملی تب برفکی» به ریاست معاون اول رئیس‌جمهوری و   دبیری وزیر جهاد کشاورزی ارائه شده تا هماهنگی‌های بین‌بخشی در سطح ملی مطرح شد؛ اقدامی که اگر تصویب شود، می‌تواند به الگوی مدیریت بحران‌های زیستی آینده در کشور تبدیل شود.

درس‌هایی از ویروس‌های متغیر

دگرگونی ویروس‌ها، ضرورت تحول در نگاه مدیریتی

رفتار ویروس‌ها در 3 سال اخیر تغییر کرده است؛ شدت، حدت و سرعت انتشار بالا رفته و حتی اروپا که سال‌ها از تب برفکی عاری بود، دوباره درگیر شده است.

این هشدار علمی از زبان معاون وزیر و رئیس سازمان دامپزشکی کشور، تلنگری است برای بازتعریف سیاست‌های بهداشتی، واکسن‌سازی و مراقبت زیستی در سطح ملی.
او گفت: «هر جا ویروس وارد شود، یعنی یکی از ما خطا کرده است.» جمله‌ای که می‌تواند به شعار وجدانی تمام فعالان حوزه دامپزشکی بدل شود.

از نمایشگاه تا میدان تولید

در میانه‌ نشست خبری، خبرنگار «رادیو کشاورز» و نویسنده‌ صفحه‌ گفتگومحور «اکوگُفت»  با نگاهی  دغدغه‌مند پرسشی چندوجهی مطرح کرد. او گفت:
«من در نمایشگاه دام و طیور تهران امسال در اغلب پنل‌های تخصصی حضور داشتم. در یکی از پنل‌ها درباره ریزمغذی‌ها و اهمیت پروبیوتیک‌ها صحبت شد. گفته شد دام‌هایی که به تب برفکی مبتلا می‌شوند، فعلاً در نبود سرم‌های هایپرایمن معدوم می‌گردند. پرسش من این است:
اولاً نظارت سازمان دامپزشکی بر روند واکسیناسیون دام‌ها، به‌ویژه در واحدهای خرد و عشایری، تا چه حد دقیق است؟
و دوم، با توجه به اینکه الزام استفاده از پروبیوتیک‌ها پس از مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها در بسیاری از کشورها رعایت می‌شود، در حالی‌که در ایران درصد بالایی از فرآورده‌های دامی (مانند شیر، گوشت، مرغ و عسل) هنوز حاوی باقیمانده آنتی‌بیوتیک هستند، چه نظارت مؤثری از سوی سازمان دامپزشکی برای تضمین سلامت مصرف‌کننده وجود دارد؟»

رفیعی‌پور در پاسخ  گفت:
«موضوع پروبیوتیک‌ها و مکمل‌های غذایی، بحث تازه‌ای نیست. سال‌هاست که در جیره‌ غذایی دام‌ها از آن‌ها استفاده می‌شود، اما میزان اثرگذاری آن‌ها در شرایط خاص بستگی به نوع واکسن، وضعیت ایمنی دام و حتی اقلیم دارد. ما در کنار واکسن‌سازی، به پایش اثربخشی واکسن‌ها هم توجه داریم؛ از طریق نمونه‌گیری و تعیین تیتر ایمنی در گله‌ها تا بدانیم هر واکسن چه مدت ایمنی ایجاد می‌کند ـ سه‌ماهه، شش‌ماهه یا یک‌ساله ـ و بر همان اساس برنامه واکسیناسیون را تنظیم می‌کنیم.»

او سپس به مسئله‌ نظارت بر بقایای دارویی در فرآورده‌های دامی اشاره کرد و افزود:
«سازمان دامپزشکی کشور سال‌هاست طرح ملی “رصد و پایش فرآورده‌های خام دامی” را اجرا می‌کند. در این طرح، فرآورده‌ها از نظر وجود فلزات سنگین، سموم، باقیمانده‌ آنتی‌بیوتیک و سایر آلاینده‌ها به‌طور مداوم بررسی می‌شوند. امروز می‌توانیم با افتخار بگوییم جمهوری اسلامی ایران یکی از معدود کشورهایی است که از تجهیزات فوق‌پیشرفته نظیر دستگاه GC-MS برای آنالیز دقیق این بقایا برخوردار است؛ دستگاهی که چند ماه پیش در سازمان دامپزشکی رونمایی شد و اکنون پیشرفته‌ترین نمونه‌ موجود در کشور است.»

رفیعی‌پور در ادامه همین پاسخ به اکوگُفت تأکید کرد:
«هیچ فرآورده‌ای تا زمانی که ایمنی آن از نظر دارویی، میکروبی و شیمیایی تأیید نشود، وارد زنجیره‌ مصرف نمی‌شود. سلامت سفره‌ مردم خط قرمز دامپزشکی است. البته برای تکمیل این چرخه، همکاری دامداران، صنایع لبنی، خوراک‌سازان و شبکه‌ توزیع نیز حیاتی است؛ چون سلامت یک زنجیره، حاصل رفتار مسئولانه‌ همه‌  حلقه‌هاست.»

جمع‌بندی امیدبخش

از بحران تا فرصت ملی

اکنون که ایران در آستانه‌ مهار تب برفکی قرار دارد، بیش از هر زمان دیگری اهمیت دامپزشکی در قلب امنیت غذایی کشور آشکار شده است.
این نبرد خاموش نشان داد که وقتی علم، مدیریت و وجدان کاری در کنار هم قرار گیرند، می‌توان نه‌تنها ویروس‌ها، بلکه بی‌اعتمادی را نیز مهار کرد.
آینده‌ دامپزشکی ایران، نه فقط در واکسن‌ها، بلکه در فرهنگ مراقبت، هم‌افزایی ملی و اعتماد عمومی رقم می‌خورد.