تمایل مکزیک برای صادرات برنج به ایران؛ فرصت مکمل یا مسیری پرریسک در بازار واردات برنج؟

تلویزیون اینترنتی کشاورزپلاس:

اعلام آمادگی سفارت مکزیک در تهران برای معرفی شرکت‌های صادرکننده برنج و پیشنهاد صادرات برنج تولیدی ایالت نایاریت، توجه‌ها را به نقش کمتر دیده‌شده مکزیک در بازار جهانی برنج جلب کرده است؛ کشوری که اگرچه تولیدکننده برنج محسوب می‌شود، اما در عمل یکی از واردکنندگان بزرگ این محصول راهبردی در جهان به شمار می‌رود.

مکزیک؛ تولیدکننده‌ای با کسری ساختاری

بر اساس داده‌های رسمی بین‌المللی، تولید سالانه برنج مکزیک در سال‌های اخیر حدود ۲۵۰ هزار تن بوده است؛ رقمی که فاصله معناداری با نیاز مصرف داخلی این کشور دارد. سطح زیرکشت محدود (در حد ده‌ها هزار هکتار) و تمرکز تولید در ایالت‌هایی نظیر نایاریت، سینالوآ، کامپچه و وراکروز سبب شده مکزیک نتواند به خودکفایی در برنج دست یابد.

این عدم توازن ساختاری میان تولید و مصرف، مکزیک را به یک واردکننده خالص برنج تبدیل کرده است؛ به‌گونه‌ای که بخش عمده نیاز بازار داخلی خود را از خارج تأمین می‌کند.

واردکننده بزرگ، صادرکننده کوچک

آمارهای تجاری نشان می‌دهد مکزیک سالانه صدها میلیون دلار برنج وارد می‌کند؛ تنها در سال ۲۰۲۴ ارزش واردات برنج این کشور حدود ۶۱۸ میلیون دلار ثبت شده که عمدتاً از ایالات متحده آمریکا، تایلند و اروگوئه تأمین شده است.

در مقابل، صادرات برنج مکزیک بسیار محدود است. ارزش صادرات این محصول در سال ۲۰۲۴ حدود ۱۸.۶ میلیون دلار بوده که بخش اعظم آن به آمریکا و کوبا اختصاص داشته است. این ارقام نشان می‌دهد مکزیک در بازار جهانی برنج، بازیگری حاشیه‌ای محسوب می‌شود و توان عرضه گسترده و پایدار به بازارهای بزرگ را ندارد.

نکته مهم‌تر آن است که بخش قابل توجهی از صادرات برنج مکزیک، شامل برنج شکسته (Broken Rice) است و نه برنج دانه‌بلند مرغوبی که در سبد مصرف خانوار ایرانی جایگاه اصلی را دارد.

قیمت برنج در مکزیک؛ مزیت نسبی یا مزیت ظاهری؟

قیمت برنج در بازار داخلی مکزیک، طبق داده‌های اواخر ۲۰۲۵، در سطح ۰.۵۴ تا ۰.۷۴ دلار برای هر کیلوگرم در خرده‌فروشی و حدود ۰.۳۸ تا ۰.۵۲ دلار در عمده‌فروشی قرار دارد. این قیمت‌ها در مقایسه با برخی بازارهای جهانی رقابتی به نظر می‌رسد، اما باید توجه داشت که:

• این ارقام الزاماً معادل قیمت صادراتی CIF برای ایران نیستند؛

• هزینه حمل‌ونقل، بیمه، نقل‌وانتقال مالی و ریسک‌های لجستیکی می‌تواند مزیت قیمتی را کاهش دهد؛

• نوع برنج عرضه‌شده (شکسته یا نیم‌دانه) در تعیین قیمت نهایی نقش کلیدی دارد.

شرکت‌ها و پیشنهاد رسمی مکزیک

در اطلاعیه ارائه‌شده از سوی سفارت مکزیک، نام شرکت‌هایی از ایالت نایاریت – از جمله Arrocera de Nayarit (La Villita) – به‌عنوان تولیدکنندگان و فرآوری‌کنندگان برنج مطرح شده‌اند. همچنین داده‌های تجاری جهانی نشان می‌دهد ده‌ها شرکت مکزیکی در فهرست صادرکنندگان برنج قرار دارند، هرچند حجم فعالیت صادراتی آنها محدود و پراکنده است.

تحلیل کشاورزپلاس:

آیا برنج مکزیک گزینه‌ای راهبردی برای ایران است؟

بازار جهانی برنج امروز در اختیار چند صادرکننده اصلی آسیایی است؛ کشورهایی مانند هند، تایلند، ویتنام، پاکستان و آمریکا که بیش از ۷۰ درصد تجارت جهانی برنج را در دست دارند. در این میان، مکزیک نه از نظر حجم، نه از نظر تنوع محصول و نه از نظر سابقه صادراتی، رقیب این کشورها محسوب نمی‌شود.

با این حال، پیشنهاد مکزیک می‌تواند در قالب مسیر مکمل، محدود و هدفمند مورد بررسی قرار گیرد؛ به‌ویژه برای:

• تأمین برنج‌های صنعتی یا شکسته؛

• متنوع‌سازی مبادی واردات در شرایط خاص؛

• یا معاملات کوچک و قراردادی میان شرکت‌ها.

اما اتکای راهبردی به مکزیک برای تأمین پایدار برنج مصرفی خانوار ایرانی، با توجه به کسری تولید داخلی این کشور و وابستگی شدید آن به واردات، پرریسک و غیرواقع‌بینانه به نظر می‌رسد.

فهرست شرکتهای مکزیکی  متمایل به صادرات برنج به ایران - لینک اینجا