مواد شیمیایی مصنوعی در سیستم غذایی هر سال ۲.۲ تریلیون دلار بار بیماری ایجاد میکنند
از پایان جنگ جهانی دوم تاکنون، تولید مواد شیمیایی مصنوعی ۲۰۰ برابر افزایش یافته و امروز بیش از ۳۵۰ هزار ماده شیمیایی مصنوعی در بازار جهانی وجود دارد
تلویزیون اینترنتی کشاورزپلاس به نقل از گاردین:
دانشمندان هشدار فوری دادهاند که برخی مواد شیمیایی مصنوعی که امروز ستونهای اصلی سیستم غذایی جهان محسوب میشوند، موجب افزایش نرخ ابتلا به سرطان، اختلالات رشد عصبی و ناباروری شدهاند و همچنین پایههای کشاورزی جهانی را تخریب میکنند.
طبق گزارش منتشرشده در روز چهارشنبه 10 دسامبر 2025 - 19 آذر 1404 از سوی گاردین، بار بیماری ناشی از مواد شیمیایی فتالاتها، بیسفنولها، آفتکشها و مواد شیمیایی بادوام «PFAS» (معروف به «مواد شیمیایی ابدی») سالانه تا ۲.۲ تریلیون دلار هزینه ایجاد میکند؛ رقمی تقریباً برابر با مجموع سود ۱۰۰ شرکت بزرگ بورسی جهان.
به گفته نویسندگان این سایت مشهور، بخش عمده خسارات واردشده به اکوسیستم هنوز قیمتگذاری نمیشود، اما حتی یک محاسبه محدود از آسیبهای زیستمحیطی ـ شامل خسارتهای کشاورزی و هزینه رعایت استانداردهای ایمنی آب برای PFAS و آفتکشها ـ نشان میدهد ۶۴۰ میلیارد دلار هزینه اضافی وجود دارد. گزارش همچنین هشدار میدهد که اگر میزان فعلی تماس انسان با مختلکنندههای غدد درونریز مانند بیسفنولها و فتالاتها ادامه یابد، ممکن است بین ۲۰۰ تا ۷۰۰ میلیون نفر کاهش تولد در فاصله سالهای ۲۰۲۵ تا ۲۱۰۰ رخ دهد.
این گزارش حاصل کار دهها دانشمند از سازمانهایی چون مؤسسه سلامت پیشگیرانه، مرکز سلامت محیطی، «کمسک»، و دانشگاههایی در آمریکا و بریتانیاست؛ از جمله دانشگاه ساسکس و دانشگاه دوک. هدایت تیم اصلی بر عهده شرکت Systemiq بوده است؛ شرکتی که در کسبوکارهای مرتبط با اهداف توسعه پایدار سازمان ملل و توافق اقلیمی پاریس سرمایهگذاری میکند.
نویسندگان گزارش تأکید کردهاند که تمرکز بر این 4 دسته شیمیایی به این دلیل بوده که «این مواد از پراستفادهترین و بهترینشناختهشدهترین مواد شیمیایی در جهان هستند و شواهد محکم علمی درباره آسیبهای آنها به سلامت انسان و محیط وجود دارد».
فیلیپ لندریگان، متخصص اطفال و استاد بهداشت جهانی در کالج بوستون، این گزارش را «زنگ خطر» توصیف کرد و گفت:
«جهان واقعاً باید بیدار شود و کاری درباره آلودگی شیمیایی انجام دهد. بهجرأت میگویم مشکل آلودگی شیمیایی به همان اندازه تغییرات اقلیمی جدی است.»
از پایان جنگ جهانی دوم تاکنون، تولید مواد شیمیایی مصنوعی ۲۰۰ برابر افزایش یافته و امروز بیش از ۳۵۰ هزار ماده شیمیایی مصنوعی در بازار جهانی وجود دارد.
3 سال پیش، پژوهشگران مرکز تابآوری استکهلم در سوئد اعلام کردند که آلودگی شیمیایی از یکی از «مرزهای سیارهای» عبور کرده است؛ نقطهای که تغییرات ناشی از فعالیت انسانی باعث میشود زمین از شرایط پایدار ۱۰ هزار سال گذشته ـ که زیربنای شکلگیری تمدن بشر بوده ـ خارج شود.
برخلاف داروها، برای بیشتر مواد شیمیایی صنعتی آزمونهای ایمنی اجباری پیش از استفاده وجود ندارد و پس از ورود نیز نظارت اندکی بر پیامدهای آنها انجام میشود. برخی از این مواد بعدها چنان سمی از آب درآمدهاند که انسان، جانوران و اکوسیستمها را به شدت آسیب زدهاند و هزینه پاکسازی و مدیریت آنها بر دوش دولتها مانده است.
در این گزارش، اثرات 4 خانواده ماده شیمیایی که در تولید جهانی غذا ریشه دواندهاند بررسی شده است:
- فتالاتها و بیسفنولها: افزودنیهای پلاستیک که در بستهبندی مواد غذایی و دستکشهای یکبارمصرف تهیه غذا استفاده میشوند.
- آفتکشها: پایه کشاورزی صنعتی که در مزارع بزرگ تککشت برای حذف علفهای هرز و آفات بهکار میروند و بسیاری از محصولات پس از برداشت نیز برای حفظ تازگی با آنها تیمار میشوند.
- PFAS: موادی که در بستهبندیهای مقاوم به چربی مانند کاغذ ضدچرب، ظرف پاپکورن و لیوان بستنی استفاده میشوند و آنقدر در محیط تجمع یافتهاند که از طریق هوا، خاک و آب وارد غذا میشوند.
تمام این مواد با آسیبهایی همچون اختلالات هورمونی، سرطانها، ناهنجاریهای تولد، کاهش هوش و چاقی مرتبط هستند.
لندریگان گفت در طول دوران کاری خود در حوزه سلامت کودکان شاهد تغییر چشمگیر در الگوی بیماریها بوده است:
«میزان بیماریها و مرگومیر ناشی از بیماریهای عفونی مانند سرخک، مخملک و سیاهسرفه بهشدت کاهش یافته، اما در مقابل شاهد افزایش چشمگیر بیماریهای غیرواگیر هستیم. عامل واحدی وجود ندارد، اما شواهد کاملاً روشن است که افزایش تماس با صدها یا حتی هزاران ماده شیمیایی صنعتی عامل بسیار مهمی در بیماریهای کودکان است.»
او افزود بیشترین نگرانیاش «مواد شیمیاییای است که مغز در حال رشد کودکان را آسیب میزنند و آنها را در طول زندگی، کمهوشتر، کمخلاقتر و کمتوانتر برای بازگرداندن ارزش به جامعه میکنند».
«دسته دومی که واقعاً نگرانشان هستم مواد مختلکننده غدد درونریز هستند. بیسفنولها مثال کلاسیکاند؛ موادی که در تمام سنین وارد بدن انسان شده، به کبد آسیب میزنند، متابولیسم کلسترول را تغییر میدهند و در نهایت موجب افزایش کلسترول خون، چاقی، دیابت و در نتیجه افزایش بیماریهای قلبی و سکته میشوند.»
او ادامه داد:
«این 4 گروه فقط نوک کوه یخ هستند. شاید فقط ۲۰ یا ۳۰ ماده شیمیایی وجود دارند که دربارهشان دادههای سمیشناسی معتبر داریم. چیزی که واقعاً مرا میترساند هزاران ماده شیمیایی دیگری است که هر روز در معرضشان هستیم و هیچ چیز درباره آنها نمیدانیم. و تا زمانی که یکی از آنها علت بروز یک مشکل آشکار نشود ـ مثلاً تولد کودکانی با اندامهای ناقص ـ ما همچنان بیفکر به این مواجهه ادامه خواهیم داد.»
دیدگاه تان را بنویسید