وقتی شهر از خاک نفس میکشد؛ روایت کشاورزپلاس از روز جهانی خاک ۲۰۲۵»
امسال تمرکز جهانی بر مناظر شهری است؛ جایی که زیر لایهای از آسفالت و بتن، خاکی پنهان اما اثرگذار بر سلامت شهرها قرار دارد
تلویزیون اینترنتی کشاورزپلاس:
در حالیکه امروز جهان به احترام مهمترین بستر حیات — خاک — ایستاده و با شعار جهانی «خاک سالم برای شهرهای سالم» پیام ضرورت حفاظت از این منبع حیاتی را تکرار میکند، ایران نیز همچون دیگر کشورها میزبان برنامهها و رویدادهای ویژهای برای گرامیداشت روز جهانی خاک بود.
امسال تمرکز جهانی بر مناظر شهری است؛ جایی که زیر لایهای از آسفالت و بتن، خاکی پنهان اما اثرگذار بر سلامت شهرها قرار دارد. خاکی که اگر نفوذپذیر و پوشیده از گیاه باشد، آب باران را در خود نگه میدارد، دمای هوا را تنظیم میکند، کربن ذخیره میکند و کیفیت هوای شهر را بهبود میبخشد. اما هنگامی که با سازهها مهروموم میشود، شهرها را در برابر سیل، گرمای شدید و آلودگی آسیبپذیرتر میکند. همین هشدارها باعث شده امسال، گفتمان «خاک و شهر» بیش از هر زمان دیگری در ایران و جهان شنیده شود.
«شب خاک» در دانشگاه تهران؛ روایتی فرهنگی از یک موضوع زیستمحیطی
در ایران، مجموعه فرهنگی بخارا یکی از نخستین نهادهایی بود که با درک اهمیت این مناسبت، رویدادی با عنوان «شب خاک» را در دانشکدگان کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران در کرج برگزار کرد؛ شبی که به گفته برگزارکنندگان، حاصل نزدیک به 2 سال پیگیری فعالان حوزه خاک و انجمنهای محیطزیستی بود. این برنامه با حضور استادان دانشگاه، پژوهشگران، فعالان محیطزیست و علاقهمندان فرهنگ و طبیعت، به گفتوگو درباره ارزش تاریخی، فرهنگی و زیستمحیطی خاک اختصاص داشت.
حضور «کشاورزپلاس» در میان ترافیک بههمریخته کرج
تلویزیون اینترنتی کشاورزپلاس نیز با وجود اوج ترافیک سنگین مسیرهای منتهی به کرج، تصمیم گرفت این رویداد را بهصورت میدانی پوشش دهد. تیم رسانهای این شبکه با هدف تقویت روایتهای عمومی در حوزه خاک، بخشهایی از نشست و گفتوگوها را همان شب ثبت کرد. به گفته مدیر کشاورزپلاس، بخشی از این گزارش تصویری امروز منتشر شده و بخشهای تکمیلی نیز طی چند روز آینده در قالب ویدئوهای تحلیلی و گفتوگوهای کوتاه در دسترس مخاطبان قرار خواهد گرفت.
جهانی شدن پیام خاک؛ از FAO تا ایران
در سطح بینالمللی، سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (فائو) یادآور شده که بیش از ۹۵ درصد غذای جهان از خاک تولید میشود و خاکها ۱۵ عنصر از ۱۸ عنصر حیاتی مورد نیاز گیاهان را فراهم میکنند. در مقابل، تغییرات اقلیمی و مداخلات انسانی باعث شدت گرفتن فرسایش، کاهش نفوذ آب و کاهش کیفیت مواد مغذی در غذاها شده است.
مدیریت پایدار خاک—از کاهش فرسایش و آلودگی گرفته تا حفظ تنوع زیستی و ذخیرهسازی کربن—یکی از محورهای کلیدی مبارزه جهانی با تغییرات اقلیمی معرفی شده است. با این حال، پیام اصلی امسال این است که خاک فقط در روستا و مزرعه نیست؛ شهر نیز روی خاک نفس میکشد.
دعوتی برای بازنگری در شهر
روز جهانی خاک ۲۰۲۵ از همه—از مدیران شهری و سیاستگذاران تا شهروندان عادی—دعوت میکند تا فضای شهری را از سطح زمین بازتعریف کنند؛ از راهکارهای سبزسازی و افزایش فضاهای نفوذپذیر گرفته تا کاشت گیاهان و طراحی شهری مبتنی بر طبیعت.
نگاهی به تاریخچه یک روز جهانی
روز جهانی خاک نخستینبار در سال ۲۰۱۴ بهصورت رسمی برگزار شد؛ پیشنهادی که در سال ۲۰۰۲ از سوی اتحادیه بینالمللی علوم خاک مطرح شد و با حمایت پادشاهی تایلند و مشارکت «شراکت جهانی خاک» در فائو به تصویب رسید. امروز، پس از یک دهه، این روز به پلتفرمی جهانی برای آگاهیرسانی درباره خاک تبدیل شده است.
روز جهانی خاک ۲۰۲۵ تنها یک مناسبت تقویمی نیست؛ یادآور این حقیقت است که حیات ما—چه در شهر چه در روستا—بر شانههای خاک استوار است. ایران نیز امسال با مجموعهای از رویدادهای فرهنگی، علمی و رسانهای، سهم خود را در این گفتمان جهانی ایفا کرد؛ روایتی که بخش دیگری از آن را میتوان در هفتههای پیش رو در گزارشهای تصویری «کشاورزپلاس» دنبال کرد.
دیدگاه تان را بنویسید