در گزارش جدید فائو منتشر شد: کاهش سرعت جنگل‌زدایی جهانی؛ اما فشار ادامه دارد!

تلویزیون اینترنتی کشاورزپلاس: بر اساس تازه‌ترین نسخه از «ارزیابی منابع جنگلی جهان ۲۰۲۵» (FRA 2025) که توسط سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (فائو) منتشر شده است، در دهه گذشته، سرعت جنگل‌زدایی در تمام مناطق جهان کاهش یافته است.

این گزارش که هر 5 سال یک‌بار منتشر می‌شود، امروز در جریان اجلاس عمومی ابتکار جهانی پایش جنگل‌ها (GFOI) در بالی اندونزی رونمایی شد.

بر پایه تازه‌ترین داده‌ها، جنگل‌ها هم‌اکنون ۴٫۱۴ میلیارد هکتار، معادل حدود یک‌سوم از کل خشکی‌های زمین را در بر می‌گیرند.
علاوه بر کاهش نرخ جنگل‌زدایی، گزارش FRA 2025 نکات مثبتی را نیز برجسته می‌کند: بیش از نیمی از جنگل‌های جهان تحت پوشش طرح‌های مدیریت بلندمدت قرار دارند و حدود یک‌پنجم از جنگل‌ها در مناطق دارای حفاظت قانونی واقع شده‌اند.

با این حال، گزارش هشدار می‌دهد که اکوسیستم‌های جنگلی همچنان با چالش‌هایی جدی روبه‌رو هستند، زیرا نرخ کنونی جنگل‌زدایی با ۱۰٫۹ میلیون هکتار در سال هنوز بسیار بالاست.

جنگل‌ها نقش حیاتی در امنیت غذایی، معیشت جوامع محلی، و تأمین مواد زیستی و انرژی تجدیدپذیر دارند. آن‌ها زیستگاه بخش بزرگی از تنوع زیستی زمین هستند، در تنظیم چرخه‌های کربن و آب جهانی نقش دارند و می‌توانند خطرات و اثرات خشکسالی، بیابان‌زایی، فرسایش خاک، رانش زمین و سیل را کاهش دهند.

کو دونگیو، مدیرکل فائو در مقدمه گزارش FRA 2025 نوشت:
«گزارش‌های FRA جامع‌ترین و شفاف‌ترین ارزیابی‌های جهانی از منابع جنگلی و وضعیت، مدیریت و کاربری آن‌ها هستند. داده‌های حاصل از این گزارش‌ها کاربردهای فراوانی دارند – از اطلاع‌رسانی به جامعه جهانی درباره وضعیت جنگل‌ها و تغییرات آن‌ها گرفته تا پشتیبانی از تصمیم‌گیری‌ها، سیاست‌گذاری‌ها و سرمایه‌گذاری‌های مرتبط با جنگل و خدمات اکوسیستمی که ارائه می‌دهند.»

وسعت جنگل‌ها:
جنگل‌ها ۴٫۱۴ میلیارد هکتار یا ۳۲ درصد از کل خشکی‌های جهان را پوشش می‌دهند؛ معادل ۰٫۵ هکتار برای هر نفر. تقریباً نیمی از جنگل‌های جهان در مناطق استوایی واقع شده‌اند.

کاهش خالص از بین رفتن جنگل‌ها:
نرخ سالانه از بین رفتن خالص جنگل‌ها از ۱۰٫۷ میلیون هکتار در دهه ۱۹۹۰ به ۴٫۱۲ میلیون هکتار در دوره ۲۰۱۵ تا ۲۰۲۵ کاهش یافته است.

جنگل‌زدایی و گسترش جنگل‌ها:
جنگل‌زدایی به ۱۰٫۹ میلیون هکتار در سال در بازه ۲۰۱۵ تا ۲۰۲۵ کاهش یافته است؛ در حالی که این رقم در دهه ۱۹۹۰ تا ۲۰۰۰، ۱۷٫۶ میلیون هکتار بود.
نرخ گسترش جنگل‌ها نیز کاهش یافته و از ۹٫۸۸ میلیون هکتار در سال (۲۰۰۰–۲۰۱۵) به ۶٫۷۸ میلیون هکتار در سال (۲۰۱۵–۲۰۲۵) رسیده است.

جنگل‌های طبیعی:
جنگل‌های طبیعی ۹۲ درصد از کل جنگل‌ها (۳٫۸۳ میلیارد هکتار) را تشکیل می‌دهند. اگرچه از سال ۱۹۹۰ تا ۲۰۲۵ حدود ۳۲۴ میلیون هکتار از این جنگل‌ها از بین رفته، اما نرخ کاهش به‌طور قابل‌توجهی کند شده است. بیشترین کاهش طی دهه اخیر در آفریقا و آمریکای جنوبی رخ داده، در حالی که اروپا شاهد افزایش در جنگل‌های طبیعی بوده است.

جنگل‌های دست‌نخورده (اولیه):
این جنگل‌ها دست‌کم ۱٫۱۸ میلیارد هکتار (حدود یک‌سوم از کل مساحت جنگل‌ها) را شامل می‌شوند. با وجود ادامه کاهش، نرخ از بین رفتن آن‌ها نسبت به اوایل دهه ۲۰۰۰ نصف شده است.

جنگل‌های کاشته‌شده:
حدود ۸ درصد از کل جنگل‌ها را تشکیل داده و در مجموع ۳۱۲ میلیون هکتار را پوشش می‌دهند. وسعت این جنگل‌ها از سال ۱۹۹۰ در تمام مناطق افزایش یافته، اما نرخ رشد جهانی آن‌ها در دهه اخیر کندتر شده است.

زی‌توده و کربن:
ذخیره زی‌توده جنگلی جهان حدود ۶۳۰ میلیارد مترمکعب برآورد می‌شود. همچنین ذخایر کربن جنگلی به ۷۱۴ گیگاتن افزایش یافته است.

مناطق حفاظت‌شده:
حدود ۲۰ درصد از جنگل‌های جهان (۸۱۳ میلیون هکتار) در مناطق حفاظت‌شده قانونی قرار دارند؛ افزایشی معادل ۲۵۱ میلیون هکتار از سال ۱۹۹۰ تاکنون.

طرح‌های مدیریت:
بیش از نیمی از جنگل‌های جهان (۲٫۱۳ میلیارد هکتار، معادل ۵۵ درصد کل) دارای طرح‌های مدیریت رسمی هستند؛ افزایشی برابر با ۳۶۵ میلیون هکتار از سال ۱۹۹۰.

اختلالات طبیعی:
سالانه به‌طور میانگین ۲۶۱ میلیون هکتار زمین در سراسر جهان دچار آتش‌سوزی می‌شود که تقریباً نیمی از آن مناطق جنگلی است.
در سال ۲۰۲۰، آفات، بیماری‌ها و شرایط جوی شدید حدود ۴۱ میلیون هکتار از جنگل‌ها را تخریب کردند، عمدتاً در مناطق معتدل و شمالی.

مالکیت:
۷۱ درصد از جنگل‌های جهان در مالکیت عمومی، ۲۴ درصد در مالکیت خصوصی و مابقی در مالکیت‌های دیگر یا نامشخص قرار دارند.

اهداف مدیریتی:
حدود ۱٫۲۰ میلیارد هکتار (۲۹ درصد از جنگل‌ها) عمدتاً برای تولید مدیریت می‌شوند، ۶۱۶ میلیون هکتار برای کاربری چندمنظوره، و سایر مناطق برای حفاظت از تنوع زیستی (۴۸۲ میلیون هکتار)، حفاظت از خاک و آب (۳۸۶ میلیون هکتار) و خدمات اجتماعی (۲۲۱ میلیون هکتار) اختصاص یافته‌اند.

نوآوری‌های گزارش FRA 2025

FRA 2025 ابزارهای دیجیتال جدیدی را برای دسترسی و استفاده آسان‌تر فراهم کرده است:

• پایگاه داده‌ی آنلاین تعاملی با داده‌ها و فراداده‌های کامل برای ۲۳۶ کشور و منطقه.

• رابط برنامه‌نویسی کاربردی (API) برای دسترسی خودکار و یکپارچه‌سازی داده‌ها.

• گزارش‌های کشوری در قالب PDF به زبان رسمی مکاتبات هر کشور.

تلاشی جهانی و مشارکتی

گزارش FRA 2025 شامل ۲۳۶ کشور و منطقه است و از طریق فرآیندی ملی‌محور تهیه شده است. در این فرآیند، نمایندگان رسمی از ۱۹۷ کشور و منطقه داده‌ها را ارائه کرده‌اند و بیش از ۷۰۰ کارشناس در سراسر جهان از آن پشتیبانی کرده‌اند.
این گزارش همچنین از همکاری نزدیک با سازمان‌های شریک بهره برده تا بار گزارش‌دهی کشورها کاهش یابد و انسجام داده‌ها افزایش پیدا کند.

اطلاعات گردآوری‌شده در این ارزیابی، ابزار مهمی برای پایش تعهدات بین‌المللی از جمله دستورکار ۲۰۳۰ برای توسعه پایدار، توافق پاریس در زمینه تغییر اقلیم، چارچوب جهانی تنوع زیستی کونمینگ–مونترآل و برنامه راهبردی سازمان ملل برای جنگل‌ها (۲۰۱۷–۲۰۳۰) به شمار می‌رود.