سمی‌تر از گلایفوسیت؛ راز خطرناک علف‌کش جدید در آمریکا

به گزارش کشاورزپلاس به نقل از گاردین که به قلم «تام پرکینز» تهیه شده، عنصری که در فرمول جدید علف‌کش‌هایی مانند «رانداپ» به جای گلایفوسیت استفاده می‌شود، طبق پژوهش جدیدی که منتشر شده است می‌تواند باکتری‌های مفید روده را از بین ببرد و به اندام‌های بدن به شیوه‌های مختلفی آسیب وارد کند.

این ماده که دی‌کوات (diquat) نام دارد، در ایالات متحده آمریکا بطور گسترده در تاکستان‌ها و باغ‌ها به کار می‌رود و به دلیل کاهش استفاده از مواد بحث‌برانگیزی چون گلایفوسیت و پاراکوات، در حال گسترش به دیگر بخش‌های کشاورزی نیز هست.

اما داده‌های تازه نشان می‌دهد که دی‌کوات حتی از گلایفوسیت سمی‌تر است. این ماده در بریتانیا، اتحادیه اروپا، چین و بسیاری کشورهای دیگر به دلیل خطراتش ممنوع شده است. با این حال، سازمان حفاظت محیط زیست آمریکا (EPA) هنوز با ممنوعیت آن مخالفت کرده و محصولاتی مانند رانداپ با فرمول جدید حاوی دی‌کوات، سال گذشته وارد بازار شدند.

نیتن دانلی، مدیر علمی مرکز تنوع زیستی، گفت: «از دید سلامت انسان، این ماده به‌مراتب بدتر از گلایفوسیت است. ما شاهد یک "جایگزینی تأسف‌بار" هستیم، و ساختار نظارتی ناکارآمد اجازه آن را داده است.»

«جایگزینی تأسف‌بار» اصطلاحی علمی است که زمانی به کار می‌رود که ماده‌ای سمی در یک محصول مصرفی با ماده‌ای دیگر که همان‌قدر یا بیشتر سمی است، جایگزین می‌شود.

دی‌کوات همچنین مشکوک به سم عصبی، سرطان‌زا بودن و ارتباط با بیماری پارکینسون است. در تحلیل منتشرشده توسط سازمان «دوستان زمین» در اکتبر 2024، مشخص شد که از نظر میزان سمیت در تماس مزمن، دی‌کوات حدود ۲۰۰ برابر گلایفوسیت سمی‌تر است.

شرکت بایر (Bayer) که اکنون صاحب رانداپ است، با نزدیک به ۱۷۵ هزار شکایت مواجه شده که ادعا دارند این محصول به کاربرانش آسیب رسانده است. بایر پس از خرید شرکت "مونسانتو" در سال ۲۰۱۸ میلادی، فرمول رانداپ را تغییر داد؛ این اقدام پس از آن صورت گرفت که آژانس بین‌المللی تحقیقات سرطان، گلایفوسیت را «احتمالاً سرطان‌زا» طبقه‌بندی کرد.

دی‌کوات، چگونه آسیب می‌زند!؟

مرور علمی جدید نشان می‌دهد دی‌کوات با کاهش سطح پروتئین‌هایی که ساختار جداره روده را تشکیل می‌دهند، به بافت روده آسیب می‌زند. این تضعیف باعث می‌شود سموم و پاتوژن‌ها از روده به جریان خون وارد شده و التهاب در روده و کل بدن ایجاد کنند. همچنین، دی‌کوات تولید باکتری‌های مفید که برای سلامت جداره روده حیاتی‌اند را کاهش می‌دهد.

آسیب به دیواره روده همچنین مانع جذب مواد مغذی و متابولیسم انرژی می‌شود.

این تحقیقات همچنین نشان می‌دهد که این ماده به کلیه، کبد و ریه‌ها آسیب وارد می‌کند. دی‌کوات می‌تواند باعث تخریب غشای سلول‌های کلیه شود و سیگنال‌دهی سلولی را مختل کند. در مورد کبد، باعث تولید پروتئین‌هایی می‌شود که منجر به التهاب می‌شوند.

در ریه‌ها نیز باعث التهاب و آسیب بافت می‌شود. به طور کلی، التهاب ناشی از دی‌کوات می‌تواند منجر به سندرم نارسایی چند اندام شود؛ شرایطی که در آن چند اندام بدن شروع به از کار افتادن می‌کنند.

نویسندگان این مطالعه اشاره می‌کنند که بسیاری از داده‌ها بر اساس مطالعات حیوانی (خصوصاً موش‌ها) است و نیاز به بررسی‌های بیشتر در زمینه مواجهه طولانی‌مدت و با دوز پایین وجود دارد.

با وجود افزایش مصرف و خطرات بالقوه، EPA در حال حاضر هیچ بازبینی‌ای درباره دی‌کوات انجام نمی‌دهد و حتی سازمان‌های غیردولتی فعال در حوزه سموم نیز تمرکز خود را بر مواد شیمیایی دیگر گذاشته‌اند.

دانلی می‌گوید دلیل آن، ضعف قوانین سموم در آمریکاست که باعث می‌شود فعالان مشغول مبارزه با موادی مانند گلایفوسیت، پاراکوات و کلرپیریفوس باشند – موادی که در کشورهای دیگر ممنوع شده‌اند، اما هنوز در آمریکا استفاده می‌شوند. به گفته او، دی‌کوات در سایه این مواد قرار گرفته است.

«کشورهای دیگر دی‌کوات را ممنوع کرده‌اند، اما کنشگران طرفدار تغذیه سالم و امن در آمریکا، هنوز درگیر نبردهایی هستند که اروپا ۲۰ سال پیش بر آن پیروز شد.»

برخی فعالان، آژانس حفاظت محیط زیست آمریکا (EPA) را به وابستگی به صنعت متهم کرده‌اند و دانلی می‌گوید قوانین مربوط به سموم در آمریکا آن‌قدر ضعیف است که حتی اگر اراده‌ای برای ممنوعیت وجود داشته باشد، اجرای آن دشوار است. برای مثال، EPA در سال ۲۰۲۲ کلرپیریفوس را ممنوع کرد، اما پس از شکایت صنایع، دادگاه این تصمیم را لغو کرد!

در نهایت، دانلی می‌گوید که نگاه آژانس به سموم به‌عنوان «شر ضروری» باعث شده رویکرد محدود و منفعلانه‌ای در پیش گرفته شود.

«وقتی از این منظر به موضوع نگاه می‌کنید، کار زیادی نمی‌توان انجام داد.»