قیمت کودها کاهش یافته، اما همچنان تحت فشار سیاستهای تجاری است
قیمت کودها در اواخر سال ۲۰۲۵ میلادی کاهش یافت، اما بازارها همچنان فشردهاند؛ زیرا افزایش هزینه نهادهها و تداوم محدودیتهای تجاری، عرضه جهانی را محدود نگه داشته است.
اتاق خبر تلویزیون اینترنتی کشاورزپلاس:
این تحلیل بخشی از یک مجموعه ویژه بر پایه «چشمانداز بازارهای کالایی اکتبر ۲۰۲۵» است؛ گزارش شاخصی که توسط بانک جهانی منتشر میشود. این مجموعه شامل خلاصههای فشرده از بخشهای کالامحور استخراجشده از گزارش است.
نسخه کامل گزارش را اینجا ببینید.
قیمت کودها در ماههای اکتبر و نوامبر 2025 کاهش یافت؛ آنهم پس از جهش نزدیک به ۱۴ درصدی در سهماهه سوم ۲۰۲۴ (نسبت به فصل قبل). در نوامبر، قیمت دیآمونیوم فسفات (DAP) و تریپل سوپرفسفات (TSP) بهترتیب ۶ و ۳ درصد کاهش یافت، در حالیکه قیمت اوره ۴ درصد (ماهبهماه) افزایش پیدا کرد. با وجود این عقبنشینی اخیر، قیمتها همچنان بالا هستند—حدود ۱۷ درصد بیشتر از یک سال قبل — که بازتابدهنده افزایش هزینه نهادهها (بهویژه برای نیتروژن)، تداوم تقاضا و محدودیتهای جاری تجاری است.
پیشبینی میشود شاخص قیمت کودها امسال بیش از ۲۰ درصد افزایش یابد و سپس در سالهای ۲۰۲۶ و ۲۰۲۷ با ورود ظرفیتهای جدید تعدیل شود؛ با این حال، همچنان بهطور معناداری بالاتر از میانگین دوره ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۹ باقی خواهد ماند. ریسکهای اصلی چشمانداز شامل افزایش بیشتر هزینه نهادهها و تداوم محدودیتهای صادراتی چین است.
با وجود کاهش قیمتها، قدرت خرید کودها همچنان پایین است. اگرچه قیمت اوره، DAP و MOP (کلرید پتاسیم) اخیراً کاهش یافته، اما بهطور متوسط هنوز حدود ۲۰ درصد بالاتر از سطح سال قبلاند. همراهی این افزایشها با ضعف قیمت محصولات غذایی، حاشیه سود کشاورزان — بهویژه در کشتهای پرمصرف کود مانند ذرت، گندم و برنج — را تحت فشار قرار داده است. شاخصهای استطاعتپذیری هر سه نوع کود — نسبت قیمت کود به قیمت محصول — در مقایسه با دوره پیش از ۲۰۲۲ همچنان بالا هستند. افزون بر این، هرچند شاخصهای استطاعتپذیری اوره و MOP از اوجهای سال ۲۰۲۲ پایینتر آمدهاند، شاخص DAP هنوز بهمراتب بالاتر از اوج اوایل ۲۰۲۲ قرار دارد.
برخی هزینههای نهاده در ماههای اخیر افزایش یافتهاند. قیمت گاز طبیعی — نهاده کلیدی تولید کودهای نیتروژنه — در نوامبر نسبت به ابتدای سال، در ایالات متحده ۲۲ درصد و در اروپا ۲۶ درصد (بر حسب دلار آمریکا) کاهش یافت. در مقابل، قیمت گوگرد مایع از پایان ۲۰۲۴ تقریباً 3 برابر شده و قیمت آمونیاک، پس از کاهش در اوایل ۲۰۲۵، اکنون نزدیک به ۱۵ درصد بالاتر است. این افزایشها فشار صعودی بر برخی قیمتهای کود وارد کردهاند.
بازار جهانی کود همچنان بهشدت تحت تأثیر سیاستهای تجاری و تحریمهاست. محدودیتهای صادراتی چین عرضه نیتروژن را بهشدت تنگ کرده است؛ بهطوریکه صادرات سال ۲۰۲۴ چین بیش از ۹۰ درصد نسبت به سال قبل کاهش یافت، زیرا چین تثبیت قیمتهای داخلی و امنیت عرضه را در اولویت قرار داد.
این سیاستها در نیمه نخست ۲۰۲۵ ادامه یافت و تنگنای بازار جهانی را حفظ کرد، هرچند صادرات اوره در ادامه سال افزایش گرفت. صادرات فسفات نیز محدود شده است؛ زیرا چین در حال تأمین نهادهها برای باتریهای لیتیوم-آهن-فسفات مورد استفاده در خودروهای برقی است. بلاروس، تأمینکننده عمده پتاس، همچنان تحت تحریمهای اتحادیه اروپا قرار دارد. در تازهترین تحول، اتحادیه اروپا بر واردات کشاورزی—از جمله کودهای نیتروژنه—از روسیه و بلاروس تعرفه وضع کرده است؛ اقدامی که موجب تغییر مسیر این جریانها به آسیا و قاره آمریکا و افزایش هزینه کود شده است. انتظار میرود این اقدامات طی 2 سال آینده بهطور کامل اجرایی شوند.
انتظار میرود شاخص قیمت کودها در سالهای ۲۰۲۶ و ۲۰۲۷ کاهش یابد؛ پس از آنکه امسال ۲۰ درصد افزایش مییابد. پیشبینی میشود قیمت اوره در سال ۲۰۲۵ بهدلیل تنگنای بازار ۳۰ درصد جهش کند و سپس با ورود ظرفیتهای جدید در شرق آسیا و خاورمیانه، در ۲۰۲۶ حدود ۷ درصد و در ۲۰۲۷ حدود ۹ درصد کاهش یابد. ریسکهای صعودی شامل کندی افزودن ظرفیتها، بازگشت محدودیتهای تجاری و افزایش قیمت گاز طبیعی است. در افق بلندمدت، کودهای نیتروژنه بهدلیل ردپای بالای کربنی با چالشهای ساختاری عرضه مواجهاند که میتواند گذار به گزینههای کمانتشار مانند زیستکودها، اصلاحکنندههای آلی و فناوریهای کشاورزی احیاگر را تسریع کند.
انتظار میرود قیمت DAP در ۲۰۲۵ حدود ۲۶ درصد افزایش یابد و سپس در ۲۰۲۶ و ۲۰۲۷ هر بار ۸ درصد کاهش پیدا کند؛ این پیشبینی بر این فرض استوار است که روسیه به انحراف صادرات از اروپا به برزیل و هند ادامه دهد، هرچند محدودیتهای بیشتر، اختلالات عرضه یا جهش قیمت آمونیاک یا گاز میتواند قیمتها را بالاتر ببرد. قیمت MOP نیز پیشبینی میشود در ۲۰۲۵ با تقاضای قوی ۱۹ درصد افزایش یابد و در ۲۰۲۶ و ۲۰۲۷ بهطور ملایم کاهش پیدا کند؛ ریسک نزولی اصلی، رشد سریعتر از انتظار صادرات بلاروس از مسیرهای جایگزین است.
جان بافِس
اقتصاددان ارشد کشاورزی، گروه چشماندازهای اقتصاد توسعه، بانک جهانی
کالترینا تمای
تحلیلگر پژوهشی، گروه چشماندازها، بانک جهانی
دیدگاه تان را بنویسید