راههای مانع زدایی از تولید نهاده های دامی

به نقل از خبرگزاری مهر :«تأمین نهاده‌های دامی» کلیدواژه نام آشنای این روزهای صنعت کشاورزی است. کلیدواژه ای که مدتی است زیاد می‌شنویم و چالشهای تکراری آن ماه‌ها است ورد زبان کارشناسان شده است. چالشهایی نظیر عدم سیاستگذاری و برنامه‌ریزی درست دولت برای تأمین خوراک دام، نوسانات بازار، عدم مدیریت درست توزیع نهاده‌ها، خشکسالی، عدم تخصیص و تأمین ارز، دپو شدن نهاده‌ها و...

در نهایت مردم نیز از چالشهای این حوزه بی نصیب نمانده و در آخرین زنجیره این نابسامانی با مشکل افزایش قیمت محصولات پروتئینی روبرو هستند.

این افزایش قیمت که در گوشت دام و طیور در بازار دیده می‌شود ناشی از عدم برنامه ریزی درست مسئولان جهت تولید و تأمین «نهاده های دامی» به عنوان اصلی ترین عنصر تشکیل دهنده زنجیره غذایی است که اکنون به کلاف سردرگمی تبدیل شده و به ظاهر راهی جز واردات نهاده‌های دامی برای آن وجود ندارد.

ذرت، جو و کنجاله سویا به عنوان سه نهاده اصلی تولید مرغ و گوشت با وزن ۱۳ میلیون و ۴۳۸ هزار و ۴۹۳ تن به ارزش سه میلیارد و ۷۴۱ میلیون و ۲۱۶ هزار و ۲۹۱ دلار، ۵۸ درصد وزن و ۳۱ درصد ارزش کل واردات ۲۵ گروه کالاهای اساسی در سال ۹۹ را در بر گرفته است. ذرت با ۹ میلیون و ۷۸۲ هزار و ۸۰۶ تن به ارزش ۲ میلیارد و ۴۹۸ میلیون و ۹۵۷ هزار و ۱۴۱ دلار، در صدر کالاهای وارداتی کشور و کالاهای اساسی وارد شده، قرار گرفته و کنجاله سویا با یک میلیون و ۸۱۹ هزار و ۶۳۷ تن به ارزش ۷۹۳ میلیون ۹۳۸ هزار و ۸۲۱ دلار و جو با یک میلیون و ۸۳۶ هزار و ۵۰ تن به ارزش ۴۵۷ میلیون و ۳۲۰ هزار و ۳۲۹ دلار، نهاده‌های دامی وارد شده در سال ۹۹ بودند.

چنین اعداد و ارقامی گویای وابستگی شدید کشور به واردات و معضلات مخصوص به آن است. این در حالی است که مطابق با شعار سال که از سوی مقام معظم رهبری تعیین شده در سالهای اخیر همواره تولید و مانع زدایی از آن باید سر لوحه کار مسئولان قرار بگیرد.

از آنجا که باور به توان متخصصان داخلی یکی از ارکان مانع زدایی از تولید به شمار می‌آید، بر آن شدیم تا موانع و راهکارهای حل چالشهای حوزه نهاده‌های دامی را با متخصصان و محققان فعال دانش بنیان بررسی کنیم.

محصولاتی که می‌توانند جایگزین خوراک فعلی دام باشند

در همین رابطه به سراغ یک مقام مسئول در معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری رفتیم تا ضمن مطلع شدن از برنامه‌های این نهاد برای حمایت از دانش بنیان‌ها در راستای افزایش تولید و روش‌های جایگزین نهاده‌های دامی، راه حل‌های فناورانه ممکن را نیز در این زمینه جویا شویم.

سیف سهندی، مسئول پروژه‌های کشاورزی ستاد زیست فناوری معاونت علمی و فناوری در گفتگو با خبرنگار مهر در ابتدا به بیان برخی راهکارها پرداخت و گفت: راه حل ممکن در این زمینه استفاده از خوراک های جایگزین برای تأمین انرژی مورد نیاز دام و طیور است. البته در استان‌های اردبیل، گلستان و خوزستان سویا زیر کشت می‌رود اما این میزان کفاف نیاز کشور را نمی‌دهد.

سهندی با بیان اینکه کنجاله سویا یکی از بهترین انواع کنجاله‌ها است، بیان کرد: امکان افزایش سطح زیر کشت سویا نیز همانند ذرت در کشور محدود است اما امکان افزایش بهره وری در تولید این گیاهان و استفاده از خوراک های جایگزین و نهایتاً کاهش میزان واردات این نهاده‌ها وجود دارد. موضوعی که اخیراً مطرح است، استفاده از خوراک های جایگزین است که برای تأمین پروتئین و انرژی دام و طیور مورد استفاده قرار می‌گیرد.

استفاده از ضایعات نیشکر و مخمر هیدرولیز شده

مسئول پروژه‌های کشاورزی ستاد زیست فناوری معاونت علمی و فناوری با اشاره به این راههای جایگزین اضافه کرد: استفاده از ضایعات نیشکر برای تأمین نهاده دام و طیور مشکلات زیست محیطی ندارد، ضمن اینکه هزینه از بین بردن ضایعات نیشکر (سوزاندن) را نیز مرتفع می‌کند. بخشی از خوراک دام و طیور در استان خوزستان و سایر مناطق از این طریق قابل تأمین است و در همین زمینه یکی از شرکتهای دانش بنیان توانایی استفاده از ضایعات نیشکر برای تأمین خوراک دام و طیور را دارد.

سهندی ادامه داد: همچنین یک شرکت دیگر مخمر هیدرولیز شده‌ای تولید می‌کند که جایگزین پروتئین دام و طیور است. این محصول هم اکنون وارد بازار شده و از سوی دامداران هم مورد استفاده قرار می‌گیرد. استفاده از پر ماکیان برای تأمین پروتئین دام نیز از دیگر محصولات جایگزین است. از سوی دیگر استفاده از لارو حشرات مانند سوسک زرد آرد (میلورم) یا مگس خانگی که ۶۰ درصد وزن آن را پروتئین تشکیل می‌دهد نیز در جیره غذایی آبزیان کاربرد دارد و می‌توان از آن به جای استفاده از غذای وارداتی بهره برداری کرد.

وی با بیان اینکه در بسیاری از مناطق دنیا از دانه گندم پس از فرآوری در جیره غذایی طیور استفاده می‌شود، تاکید کرد: دانه گندم به دلیل مواد ضد تغذیه‌ای مانند «گلوکان» بدون فرآوری به میزان محدودی در جیره غذایی طیور قابل استفاده است. در حالی که تولید و استفاده از آنزیم‌های «گلوکوناز» این مشکل را برطرف می‌کند و شرکت‌هایی نیز در کشور وجود دارند که توانایی تولید این آنزیم‌ها را دارند.

حمایت ستاد زیست فناوری از طرح‌های جایگزین واردات خوراک دام

به گفته وی همچنین شرکت دانش بنیان دیگری توانسته‌اند از ضایعات نخل خرما برای خوراک دام استفاده کند. ستاد توسعه زیست فناوری از چنین طرح‌هایی برای جایگزینی واردات خوراک دام حمایت می‌کند تا بار واردات کمتر شود.

مسئول پروژه‌های کشاورزی ستاد زیست فناوری معاونت علمی و فناوری خاطرنشان کرد: هدف ما در گام اول تولید توسط شرکت‌های دانش بنیان است و گام بعدی تحقق استفاده از جایگزینها است؛ همچنین باید دامداران این موضوع را بپذیرند که می‌توانیم به جای نهاده‌های وارداتی از محصولات جایگزین استفاده کنیم.

وی گفت: همانطور که موضوع پروبیوتیک ها، داروهای بیوتکنولوژی و … از سال‌ها قبل در این ستاد مورد حمایت قرار گرفت و اکنون به نتیجه رسیده و تأثیر آنها در کاهش خروج ارز و افزایش میزان تولید و رفاه اجتماعی مشخص است، می‌توان بخشی از نهاده‌های دامی وارداتی را با محصولات دیگری جایگزین کرد و واردات را تا حدودی کاهش داد.

مسئول پروژه‌های کشاورزی ستاد زیست فناوری معاونت علمی و فناوری با تاکید بر اینکه اگر پروژه‌های جایگزینی خوراک دام جان بگیرد، می‌توانیم تا یک الی دو سال دیگر بخشی از مشکل نهاده‌های دامی را با نوآوری و فناوری برطرف کنیم، بیان کرد: ستاد توسعه زیست فناوری معاونت علمی و فناوری از طرح‌هایی که در این زمینه بر پایه فناوری هستند، حمایت می‌کند.