آموزش چگونگی افزایش کیفیت و عملکرد هندوانه با گرده‌افشانی زنبورعسل

در تولید هندوانه، گرده‌افشانی صرفاً یک تشریفات نیست — بلکه یک عامل کلیدی در تعیین اندازه و کیفیت میوه است. یکی از مؤثرترین روش‌ها برای تضمین گرده‌افشانی بهینه، وارد کردن کندوهای زنبورعسل به مزرعه است. اما زنبورها دقیقاً چگونه باعث بهبود میوه نهایی می‌شوند؟ 

 نقش لقاح تخمک‌ها

هر تخمدان هندوانه دارای چندین تخمک است — ساختارهای کوچکی که باید بارور شوند تا به دانه تبدیل شوند. هرچه تخمک‌های بیشتری بارور شوند، میوه بزرگ‌تر و یکنواخت‌تری به‌دست می‌آید.

در صورت عدم گرده‌افشانی کافی، تنها تعداد کمی از تخمک‌ها بارور می‌شوند که منجر به موارد زیر می‌شود:

● میوه‌های کوچک و بدشکل

● رشد داخلی ضعیف

● کاهش ارزش بازاری

زنبورها چگونه تفاوت ایجاد می‌کنند

وقتی زنبورها از گل‌های هندوانه بازدید می‌کنند، دانه‌های گرده را از بخش نر به بخش ماده‌ی گل (کلاله) منتقل می‌کنند. این کار شانس بارور شدن تعداد بیشتری از تخمک‌ها را در بازه‌ زمانی کوتاهی که گل پذیرای گرده است، افزایش می‌دهد.

این فرآیند ساده اما بسیار قدرتمند است:

زنبور به گل سر می‌زند و مقدار زیادی گرده‌ی زنده و مؤثر را بر جای می‌گذارد.

دانه‌های گرده روی کلاله جوانه می‌زنند و لوله‌های گرده‌ای درون خامه رشد می‌کنند.

این لوله‌ها، سلول‌های اسپرم را به تخمک‌ها می‌رسانند.

تخمک‌های بارور بیشتر = میوه‌های بزرگ‌تر و باکیفیت‌تر.

نکته‌ کلیدی برای کشاورزان و فعالان بخش کشاورزی: وارد کردن کندوهای زنبورعسل به مزارع هندوانه نه تنها مفید است — بلکه برای حداکثر عملکرد و کیفیت، ضروری است. اگر به دنبال تشکیل میوه‌ یکنواخت، افزایش کیفیت و درآمد بیشتر هستید، مدیریت گرده‌افشانی باید بخشی از راهبرد کشت شما باشد.

«نقش زنبور عسل در گرده‌افشانی و بهبود عملکرد هندوانه»

به گزارش تلویزیون اینترنتی کشاورزپلاس، خبرنامه WCU نیز چندی پیش در مطلبی به قلم «گوردون جانسون»، متخصص ترویج سبزیجات و میوه‌ها با عنوان «نقش زنبور عسل در گرده‌افشانی و بهبود عملکرد هندوانه» با اشاره به اینکه گرده‌افشانی عامل کلیدی در تشکیل میوه‌ باکیفیت و پربازده در کشت هندوانه است نوشت: «در این فرآیند، زنبورهای عسل نقشی حیاتی دارند، چرا که گل‌های ماده‌ هندوانه برای باروری به مقدار زیادی دانه گرده نیاز دارند. به‌طور مشخص، برای هندوانه‌های دانه‌دار حدود ۵۰۰ تا ۱۰۰۰ دانه گرده و دست‌کم ۸ بازدید از سوی زنبورهای عسل لازم است. در هندوانه‌های بی‌دانه، به دلیل نابارور بودن گرده‌های خود گیاه، زنبورها باید گرده بارور را از گیاهان گرده‌دهنده (pollenizer) منتقل کنند که در این حالت به حدود ۱۶ تا ۲۴ بازدید برای باروری مؤثر نیاز است.»

این نویسنده نوشته است: «برای دستیابی به عملکرد مطلوب، کندوهای زنبور عسل باید دقیقاً زمانی که نخستین گل‌های ماده ظاهر می‌شوند، در مزرعه مستقر شوند؛ زیرا گل‌های ماده صبح زود باز شده و تا قبل از ساعت ۱۰ صبح بیشترین قابلیت باروری را دارند. اگر استقرار کندوها دیر انجام شود یا شرایط جوی در هنگام گل‌دهی اولیه نامناسب باشد (باران، ابر، سرما یا باد شدید)، زنبورها فعالیت کمتری خواهند داشت و میوه‌های ابتدایی بوته (که به آن‌ها Crown Set گفته می‌شود و اغلب سودآورترین هستند) ممکن است دچار کاهش کیفیت یا شکل‌گیری ناقص شوند.

همچنین زنبورها در هوای سرد یا هنگام صبح، تنها در نزدیکی کندوها فعالیت می‌کنند؛ بنابراین، میوه‌هایی که از کندو دور هستند، ممکن است گرده‌افشانی ناقصی داشته باشند. علاوه بر این، در صورتی که گیاهان گرده‌دهنده به‌دلیل شرایط آب‌و‌هوایی آسیب دیده باشند یا به اندازه کافی در مزرعه کاشته نشده باشند، دسترسی به گرده محدود شده و در نتیجه، تشکیل میوه کاهش می‌یابد یا میوه‌های کوچک‌تری تولید می‌شوند.»

او در بخشی از این مقاله مفصل برای افزایش اثربخشی گرده‌افشانی، توصیه کرده است:

1. از کندوهای قوی استفاده شود (حداقل یک کندو در هر هکتار، و در کشت‌های زودهنگام تا دو کندو در هر هکتار).

2. کندوها به‌طور یکنواخت در سراسر مزرعه توزیع شوند (در گروه‌های ۴ تا ۸ عددی).

3. نسبت گیاهان گرده‌دهنده به هندوانه‌های بی‌دانه یک به سه باشد و از ارقام مناسب و غیررقابتی استفاده گردد.

در مجموع، برنامه‌ریزی دقیق برای زمان استقرار کندوها، پراکندگی مناسب آن‌ها در مزرعه و تأمین گرده کافی از طریق pollenizerها، از جمله عوامل حیاتی برای افزایش تعداد میوه، بهبود کیفیت و دستیابی به عملکرد اقتصادی مطلوب در تولید هندوانه است.»