تلویزیون اینترنتی کشاورزپلاس: زیستگاه در قالب یک کاست برای مگس میوه که هم روی زمین و هم در فضا برای پژوهش‌های علمی استفاده می‌شود. یافته‌های حاصل از مطالعه‌ای که بر روی مگس‌های میوه در ایستگاه فضایی بین‌المللی انجام شده، نشان می‌دهد که سفر فضایی بر دستگاه عصبی مرکزی تأثیر می‌گذارد، اما گرانش مصنوعی می‌تواند تا حدی از این تغییرات جلوگیری کند.
مدت‌ها پیش از آن‌که انسان‌ها به مدار زمین برسند، حشرات نشان داده بودند که می‌توانند از عهده چالش‌های پرواز فضایی برآیند. این موجودات سبک، بسیار سازگار و سرشار از مواد مغذی، گزینه‌ای جذاب برای پژوهشگران اروپایی هستند که به دنبال منابع غذایی پایدار برای مأموریت‌های طولانی‌مدت فضایی‌اند.
خوردن حشرات چیز غیرمعمولی نیست؛ میلیاردها نفر در سراسر جهان هر روز این کار را انجام می‌دهند. بر اساس آمار سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (FAO)، انسان‌ها بیش از ۲۰۰۰ گونه مختلف از حشرات را در نقاط مختلف جهان مصرف می‌کنند.
اکنون آژانس فضایی اروپا تیمی از متخصصان غذا، زیست‌شناسی و فضا را از سراسر اروپا گرد هم آورده تا بررسی کنند آیا حشرات می‌توانند بخشی از منوی غذایی فضانوردان شوند یا خیر.
از دهه ۱۹۴۰ تاکنون چندین آزمایش درباره میزان سازگاری حشرات با محیط فضا انجام شده است. اگرچه نتایج بسته به گونه متفاوت است، اما به نظر می‌رسد بی‌وزنی اختلال عمده‌ای در رشد یا رفتار آن‌ها ایجاد نمی‌کند.
«به نظر می‌رسد حشرات در محیط‌های فضایی به‌خوبی سازگار می‌شوند و توانایی زیادی برای تحمل فشارهای فیزیکی دارند.»
این را اُسا برگ‌گرن، استاد دانشگاه علوم کشاورزی سوئد و نویسنده اصلی مقاله‌ای منتشرشده در نشریه Frontiers in Physiology می‌گوید.
او می‌افزاید: «این جانوران کوچک همچنین در تبدیل موادی که انسان نمی‌تواند بخورد به توده زیستی خود، بسیار کارآمدند و می‌توانند منبعی مغذی برای ما باشند.»
تیم پژوهشی در این موجودات ریز، پتانسیلی آشکار برای بازیافت مواد مغذی و تولید پروتئین به‌صورت پایدار یافته است. اما پیش از آن‌که حشرات وارد منوی غذایی فضانوردان شوند، پژوهشگران اروپایی ابتدا باید بفهمند بی‌وزنی چه تأثیری بر فرآیندهای زیستی کلیدی مانند چرخه‌ی زندگی، فیزیولوژی و تولیدمثل دارد.
هتل مداری حشرات
نخستین حیوانی که به فضا رفت و زنده بازگشت، مگس میوه بود که در سال ۱۹۴۷ با یک موشک V-2 برای بررسی اثر تابش بر موجودات زنده به فضا فرستاده شد.
از آن زمان، مگس میوه به یکی از مدل‌های استاندارد در پژوهش‌های فیزیولوژی، رفتار و رشد در فضا تبدیل شده است. این حشرات توانستند چرخه کامل زندگی خود را در شرایط بی‌وزنی طی کنند؛ از لقاح گرفته تا تبدیل به حشره بالغی که قادر به تولید مثل است.
در سال‌های بعد، حشرات بیشتری مانند زنبورهای عسل، مگس‌های خانگی، کرم‌ها و مورچه‌ها نیز به فضا فرستاده شدند. مورچه‌ها توانایی چشمگیری در چسبیدن به سطوح نشان دادند، در حالی‌که گونه‌هایی مانند چوبک‌ها (حشرات چوبی) در حرکت، تابش و تولیدمثل دچار مشکل شدند.
در آزمایشی چشمگیر، خرس‌های آبی (تاردیگرادها) — موجودات میکروسکوپی مقاوم به شرایط سخت — در سال ۲۰۰۷ طی آزمایش «تاردیگرادها در فضا» که توسط ESA انجام شد، در معرض مستقیم فضای بیرونی قرار گرفتند و جان سالم به در بردند.
شناخت سازوکارهایی که به موجودات زنده امکان بقا در فضا می‌دهد، می‌تواند درهای جدیدی در زیست‌دانش و علوم حیات باز کند.
لقمه‌های خوش‌طعم فضایی با پاهای کوچک
روی زمین، حشرات به خاطر طعم و ارزش غذایی‌شان شناخته شده‌اند و در اروپا نیز به‌عنوان بخشی از سیستم‌های غذایی پایدارتر در حال جلب توجه‌اند.
محبوب‌ترین روش‌های پخت و طعم‌دهی آن‌ها موجب می‌شود جیرجیرک‌ها طعمی شبیه مغزهای بوداده با پس‌مزه دودی پیدا کنند، کرم آرد طعمی نزدیک به بیکن دارد و مورچه‌ها مزه‌ای لیمویی دارند.
کرم‌ها و سایر حشرات منبعی غنی از پروتئین، اسیدهای چرب، آهن، روی و ویتامین‌های گروه B هستند — مقادیری که گاه با گوشت، ماهی یا حبوبات برابری یا حتی از آن‌ها بیشتر است.
در پژوهش‌های فضایی، جیرجیرک خانگی و کرم آرد زرد از متداول‌ترین بی‌مهرگان مورد استفاده بوده‌اند. هر دو گونه در سال ۲۰۲۳ توسط سازمان ایمنی غذای اروپا (EFSA) برای فروش و مصرف انسانی تأیید شدند.
آرد جیرجیرک منبع پروتئینی است که معمولاً در تهیه نان، پاستا و بیسکویت استفاده می‌شود.
حتی فضانورد ایتالیایی، سامانتا کریستوفورتی در مأموریت فضایی سال ۲۰۲۲ خود، یک شیرینی غلات بلوبری حاوی آرد جیرجیرک به همراه داشت.
هنوز در منو نیستند
با این حال، تصویر کلی از تأثیر فضا بر حشرات هنوز کامل نیست. بسیاری از داده‌های موجود قدیمی‌اند — بیشتر آزمایش‌ها بین سال‌های ۱۹۶۰ تا ۲۰۰۰ انجام شده‌اند — و اطلاعات در مأموریت‌های مختلف پراکنده است.
مدت زمان آزمایش‌ها نیز محدود بوده است؛ پروازهای سهمی‌وار تنها چند دقیقه طول می‌کشیدند و حتی اقامت‌های طولانی‌تر در فضا بیش از ۵۰ روز نبودند، یعنی کمتر از یک چرخه‌ی کامل زندگی حشره.
اکنون پژوهشگران می‌خواهند گونه‌هایی را آزمایش کنند که بتوانند تمام مراحل زندگی خود را در مدار زمین طی کنند. برای این منظور، آژانس فضایی اروپا و شرکایش در حال طراحی آزمایش‌های جدیدی درباره تأثیر بی‌وزنی بر حشرات هستند.
منبع: آژانس فضایی اروپا (ESA)
ویرایش: لیزا لاک | بازبینی: رابرت ایگن
دیدگاه تان را بنویسید