ایران در آپیموندیا ۲۰۲۵؛ غیبت زنبورداران، امید به درخشش محققان

علیرضا صفاخو - مدیر تلویزیون اینترنتی کشاورزپلاس:

کپنهاگ دانمارک از فردا یکم تا پنجم مهرماه امسال میزبان آپی‌موندیا ۲۰۲۵ است؛ بزرگ‌ترین کنگره علمی و نمایشگاهی زنبورداری جهان که هر 2 سال یک بار، هزاران زنبوردار، پژوهشگر و فعال صنعت عسل در کشورهای مختلف جهان را گردهم می‌آورد. این رویداد نه تنها ویترین تازه‌ترین دستاوردهای علمی و تجاری زنبورداری است، بلکه عرصه‌ای برای دیپلماسی علمی و فرهنگی با محوریت زنبور عسل نیز به شمار می‌آید.

من به‌عنوان کسی که در 2 دوره پیشین آپی‌موندیا در ترکیه  2017 و 2023 میلادی از نزدیک حاضر بوده‌ام، به خوبی به یاد دارم که چگونه این کنگره با برنامه‌ریزی هوشمندانه و متنوع، توانست بستر تبادل دانش، معرفی فناوری‌های نوین، و حتی حمایت از سیاست‌گذاری‌های بخش کشاورزی جهان را - فارغ از نوع نگاه سنتی مدیران ایرانی - فراهم کند. آنچه در آن صحنه‌ها دیدم، نشان می‌داد آپی‌موندیا فراتر از یک گردهمایی، موتور محرک تغییر و ساماندهی زنبورداری در کشورهای مختلف است.

اما امسال، درحالی‌که دانمارک از این میزبانی برای برندسازی ملی، جذب گردشگر و نمایش سبک زندگی پایدار خود بهره می‌برد، سهم ایران بیشتر به یک غیبت اندوهبار شبیه است. بسیاری از زنبورداران حرفه‌ای کشور، به‌رغم فراهم بودن امکان ثبت‌نام توسط اتحادیه سراسری زنبورداران ایران، به دلیل مشکلات مالی، کاری یا سدهای ویزای شنگن از حضور بازمانده‌اند. این محرومیت، معنایی فراتر از نبود چند غرفه یا چند چهره دارد؛ یعنی از دست رفتن فرصت‌های آموزشی، تجاری و ارتباطی برای بهره‌بردارانی که ستون امنیت غذایی کشور محسوب می‌شوند.

و با این حال، تنها نقطه روشن این حضور کم‌رنگ، درخشش جامعه علمی ایران است. ۱۲ پوستر و مقاله ایرانی در بخش‌های مختلف کنگره ارائه شده و پژوهشگری چون «شبنم پری‌چهره»، عضو هیئت علمی مؤسسه تحقیقات علوم دامی کشور با 3 ارائه - در کنار 9 ارائه از 9 محقق ایرانی دیگر -، حتی در جایگاه داور بین‌المللی حضور دارد. امید ما فعلا به همین اندک حضور علمی است که پرچم ایران را در این آوردگاه جهانی برافراشته نگه می‌دارد.

آپیموندیا ۲۰۲۵ بار دیگر ثابت کرد که زنبورداری، فراتر از تولید عسل، سرمایه‌ای مشترک برای بشریت است. اما جای خالی زنبورداران ایرانی در صحنه جهانی، یادآور واقعیتی تلخ است: عدالت دانشی و دسترسی برابر به فرصت‌های جهانی همچنان از چالش‌های جدی بخش کشاورزی و به‌ویژه زنبورداری ایران است. امید آنکه پژواک دستاوردهای معدود محققان ایرانی حاضر در کُپنهاگ، بتواند بخشی از این محرومیت ناخواسته را جبران کند.